مدین:مشکل اساسی‌ای که اکنون در کشور ما وجود دارد ناشی از داشتن بانکداری قانونی و نه عملی غیر ربوی و نداشتن بانکداری اسلامی است و دلیل عدم تحقق بانکداری اسلامی هم این است که ما توانستیم بانکداری را از لحاظ قانونی از ربا پاک کنیم اما عملا موفق به تحقق این امر نشدیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بحث درباره مفهوم و اهداف بانکداری اسلامی پرداخت و ابتدا در پاسخ به پرسشی درباره مفهوم بانکداری اسلامی اظهار کرد: بانکداری اسلامی به نوعی از بانکداری گفته می‌شود که در جهت تحقق اهداف نظام اقتصادی اسلام است؛ از آنجا که اهداف نظام اقتصادی سرمایه‌داری و سایر نظامات اقتصادی غیراسلامی با اهداف نظام اقتصادی اسلام متفاوت است بنابراین بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی و اقتصادی نیز باید اسلامی باشند.
تحقق عدالت و رفع فقر؛ مهم‌ترین اهداف بانکداری اسلامی
وی در پاسخ به پرسشی درباره اهداف بانکداری اسلامی عنوان کرد: اهدافی که بانکداری اسلامی باید دنبال کند همان اهداف نظام اقتصادی اسلام است که تحقق عدالت، تامین رفاه و رفع فقر، مهم‌ترین اهداف نظام اقتصادی اسلام و طبیعتا بانکداری اسلامی به شمار می‌آیند. اگر در جامعه اسلامی، فقر وجود داشته باشد و رفاه مشروع، به معنی رفع نیازهای متعارف انسان محقق نشود، پیداست که بانکداری موجود، اسلامی نیست و یا از آن فاصله دارد.
تفاوت بانکداری اسلامی و غیرربوی
حجت‌الاسلام یوسفی، در پاسخ به پرسشی درباره تفاوت بانکداری اسلامی و بانکداری غیرربوی اظهار کرد: اگر بانک‌های موجود در نظام سرمایه‌داری را به روش فقهی و روش عدم مغایرت با اصول اسلامی، همانند روشی که شورای نگهبان دنبال می‌کند اصلاح کرده و ربا را قانونا حذف کنیم، مفهوم این امر، بانکداری بدون ربا است؛ همانند آن چیزی که اکنون در کشور ما وجود دارد اما اگر براساس مبانی اسلامی، مفاهیم، رفتار، روابط و مؤسسات مالی متناسب با مبانی اسلامی را تاسیس کنیم به معنای بانکداری اسلامی است.
مغز نظام سرمایه‌داری در بانکداری کشور نمود پیدا کرده است
وی در پاسخ به پرسشی درباره مشکل کنونی عدم تحقق بانکداری اسلامی در کشور اظهار کرد: مشکل اساسی‌ای که اکنون در کشور ما وجود دارد ناشی از داشتن بانکداری قانونی و نه عملی غیر ربوی و نداشتن بانکداری اسلامی است و دلیل عدم تحقق بانکداری اسلامی هم این است که ما توانستیم بانکداری را از لحاظ قانونی از ربا پاک کنیم اما عملا موفق به تحقق این امر نشدیم؛ لذا مشاهده می‌کنیم که مسئولان و کارمندان بانک‌ها و بسیاری از نهادهای دینی و مراجع ما قائل به وجود بانکداری غیرربوی در کشور نیستند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاکید کرد: ما درخت بانکداری سرمایه‌داری و ربوی را به کشور آوردیم، شاخ و برگ‌های آن را هرس کردیم اما بدنه و ریشه آن، یعنی مبانی و مفاهیمی که بانک باید بر اساس آن شکل گیرد را اصلاح نکردیم و به همین دلیل است که اکنون مشاهده می‌کنیم مغز نظام سرمایه‌داری در بانکداری کشور ما وجود دارد و نمود پیدا کرده است.
حلقه پیوند مبانی اقتصادی را از مبانی اسلامی استخراج نکردیم
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی ادامه داد: ربا در نظام سرمایه‌داری غربی به عنوان یک عامل درون‌زا، تمام عوامل اقتصادی را به هم پیوند می‌زند. ما این حلقه پیوند را قانونا کنار زدیم اما آن چیزی که باید این مبانی اقتصادی را به هم پیوند دهد از مبانی اسلامی استخراج نکردیم.
وی افزود: چون این مبانی را استخراج نکردیم، بانکداری موجود ممکن است سه وضعیت پیدا کند که یا عملا دچار ربا می‌شود یا چون وقتی آن حلقه پیوند را کنار زدیم آن عناصر اقتصادی نمی‌توانند با هم پیوند منطقی داشته باشند و از هم گسیخته می‌شوند و یا هم دچار ربا و هم از هم‌گسیختگی عناصر اقتصادی می‌شود که متاسفانه ما شاهد این وجه سوم در اقتصاد خود هستیم؛ لذا مشاهده می‌کنیم که عده‌ای در کشور ما وام‌های صدمیلیارد تومانی می‌گیرند اما بانک‌های ما انگیزه جدی برای بازپس‌گیری این معوقات را ندارند.
یوسفی در پایان تاکید کرد: اگر بخواهیم بانکداری اسلامی داشته باشیم باید متناسب با مبانی، مفاهیم و رفتارهای تولید شده از مبانی اسلامی، مؤسسات اقتصادی و بانکی تاسیس کنیم نه اینکه سیستم بانکداری موجود در نظام سرمایه‌داری را به ایران آورده و قانونا اصلاح کنیم اما عملا دچار همان مشکلات موجود در نظام بانکداری ربوی شویم.
منبع: مدین
