به گزارش جنبش مردمی ممانعت از جنگ با خدا به نقل از خبرگزاری فارس، امروز اگر شاهد فاصله طبقاتی هستیم، اگر شاهد بی‌ثباتی در نظام اقتصادی هستیم، اگر ثروت در دست عده و گروه خاصی انباشته شده است، اگر افراد فقیر و آسیب‌پذیر روز به روز اوضاع اقتصادی بدتری را تجربه می‌کنند، اگر شاهد وضع نامناسب کسب و کار و تولید هستیم، اگر امروز واسطه‌گری و دلالی جای خود را به تولید داده است، بی شک یک عامل آن رواج ربا و نزول است.
گفت‌وگوی ما با حجت‌الاسلام علی هوشیار محقق و پژوهشگر دینی درباره مسأله «ربا» را در ادامه می‌خوانید:
«ربا» چه تأثیرات منفی برای فرد و اجتماع به بار می‌آورد؟
اگر نگوییم در یک شرایط بحرانی، لااقل در شرایط نامطلوب اقتصادی هستیم و تعداد زیادی از مردم با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کنند. اموال حرام و معاملات بانکی نادرست نقش زیادی در این زمینه دارد. آیا می‌دانید: به واسطه اموال حرام، عهد پروردگار فراموش می‌شود و ملت‌ها در گمراهی و سرگردانی با شیاطین، هم آغوش می‌گردند. دعاها از درگاه خدا رد می شود. فساد اخلاقی و اجتماعی در جامعه شیوع مییابد. مال حرام به‌سان خوره‌ای جامعه را به سوی فساد جنسی و ناپاکی می‌کشاند و زمینه پرورش نسل‌های امام کُش و بی برکتی کسب و کار به وجود می‌آید.
حتی ماهیت بسیاری از مسایل اجتماعی و جامعه شناختی ما مثل تعداد شکایت های قضایی، وضع تربیت جوانان، وضع حجاب، تعداد طلاق ها و حتی مذاق سیاسی مردم در انتخاب رئیس جمهور و نمایندگان مجلس با میزان شیوع اموال حرام ارتباط دارد. ما برای حفظ جامعه و انتظار سازنده به سوی منجی عالم باید در پیشگیری و درمان اموال حرام جامعه کوشش کنیم.
البته مؤمنین درباره اموال حلال و حرام حساس هستند و شادی و رفاه و مطلوبیت دنیا و سربلندی آخرت را با آلودگی در مال حرام در مخاطره می‌بینند. آنها گاهی گفتارهای ضد و نقیض می‌شنوند و احساس سردر گمی می‌کنند. از یک کارشناس، همه چیز را به صورت عادی و مباح می‌شنوند و از دیگری همه زندگی را آلوده و در گرفتاری می‌بینند. مؤمنان با توجه به حساسیت و اهمیت مسأله نگران می‌شوند.
با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی هنوز بحث «ربا» به ویژه در مورد عقود بانکی وجود دارد، مراجع تقریبا هفته‌ای نیست به بانک‌ها انتقاد نکنند و از سوی دیگر بانک‌ها مدعی هستند که عملیات‌شان زیر نظر شوراهای فقهی است، این تناقض را چگونه می‌توان حل کرد؟
به طور طبیعی بانک‌ها از میان سه دسته کارشناس مخالف، ممتنع و موافق، دسته‌ای را انتخاب می کنند که منافع آنها را بیشتر تامین کند و آرای آنها را به عنوان شورای فقهی تبلیغ می‌کنند. نمونه آن انتشار کتاب «فقه معاملات بانکی» توسط مذهبی‌ترین بانک‌های کشور است. البته نویسندگان این کتاب‌ها از نظر اخلاقی مورد احترام و حتی از اساتید ما در حوزه علمیه هستند.
این نکته را هم باید مد نظر داشته باشیم که منتقدان نظام فعلی، کار اجرایی کمتر انجام داده‌اند و کمتر از این کارشناسان با مسائل عملیاتی روزمره مردم مواجه بوده‌اند.
درک اهمیت رفع ربا و کارآمدی نهادهای مالی و بانکی بر عدالت و پیشرفت، اقتصاد مقاومتی و جدیت بیشتر
بسیاری از مردم به دلیل مشکلات مالی، نا آگاهی یا بی‌تفاوتی به معاملات صوری در قراردادهای بانکی تن می‌دهند و قرارداد اجرا نمی‌شود و سودهای هنگفت بانکی را پرداخت می‌کنند و از طرف دیگر سنت قرض‌الحسنه در کشور ما ضعیف شده است. راهکاری که عملی بتواند مردم را از حال اضطرار نجات دهد چیست؟
بانک‌ها و نهادهای مالی در اقتصاد کشورمان دارای جایگاه ویژه‌ای هستند؛ مقام معظم رهبری نیز بر نقش بانک‌ها تاکید داشته و آن را حائز اهمیت دانسته‌اند. ایشان در شهریور سال 94 و در جمع هیأت دولت با اشاره به مسأله رکود و سرمایه در گردش کارخانه‌ها تاکید داشتند که باید بانک‌ها جوابگو باشند. بانک‌ها با بررسی برخی موانع مانند نرخ سود یا اجرای دقیق قانون بانکداری بدون ربا و رفع چالش‌های موجود بر سر راه آن می‌توانند به تحقق اقتصاد مقاومتی کمک کنند.
بانک‌ها با برنامه‌ریزی در مصارف بانکی و اختصاص منابع به بخش‌های دارای اهمیت همچون کشاورزی و صنعت که نقش بسزایی در اقتصاد مقاومتی دارد، سیاست‌ها و برنامه‌ها و اقداماتی توسط هیئت مدیره بانک‌ها گزارش می‌شود ولی در رفع مشکل مردم چندان تأثیر ندارند. به اعتقاد بنده، بانک ها مایل نیستند تحقیقات دقیقی درباره نرخ انحراف تسهیلات از قرارداد عنوان شده و آسیب شناسی این پدیده انجام دهند، در نتیجه آنچه به عنوان سیاست و اقدامات برای تحقق اقتصاد مقاومتی ذکر می‌کنند، فقط روی کاغذ می‌ماند و وجهه کاربردی و عملیاتی ندارد.
نکته دوم اینکه، بهره و ربا مسئله تازه‌ای نیست. هزاران سال است که مردم در تنگناهای اقتصادی حتی در عصر مبادلات پایاپای با آن سر و کار دارند. مردم و دولت سومر حدود چهار هزار سال پیش از میلاد، طلا و نقره می‌دادند و بین 15 تا 33 درصد بهره می‌گرفتند. توانگران نسل به نسل به دادن وام طلا و نقره عادت داشتند و حتی کاهنان نیز به مردم قرض ربوی می‌دادند.
در سرزمین بابل، شخصیت حمورابی در سال‌های 2123 الی 2081 قبل از میلاد ظهور می‌کند. او در قانون نامه معروف 285 ماده‌ای، مقررات مربوط به اموال منقول و غیرمنقول، تجارت، صنعت، خانواده، آزادی‌ها، مجازات‌‌ها و ممنوعیت شکنجه و … را بیان می‌دارد ولی در عین حال بر اساس اسناد موجود، از مشکلات و نارسایی اقتصادی مردم به خاطر بهره 20 درصدی در مقابل وام پولی و بهره 33 درصدی در برابر وام کالایی شکایاتی ثبت شده است. این قانون‌نامه علی‌رغم محاسن زیاد نمی‌توانست راهگشای مشکل ربا باشد. این متن، سال 1902در کاوش باستان شناسی منطقه شوش به دست آمد. بنابراین، برای حل مسائل مردم، درک سابقه مزمن ربا مهم است و جدیت بیشتری از سوی علما و مسئولان را می طلبد.
به اعتقاد بنده، بانک ها مایل نیستند تحقیقات دقیقی درباره نرخ انحراف تسهیلات از قرارداد عنوان شده و آسیب شناسی این پدیده انجام دهند، در نتیجه آنچه به عنوان سیاست و اقدامات برای تحقق اقتصاد مقاومتی ذکر می‌کنند، فقط روی کاغذ می‌ماند و وجهه کاربردی و عملیاتی ندارد
امروزه حدود 214 میلیون کارت عابر بانک در دست مردم است و حداقل 10 میلیون تراکنش بانکی در روز ثبت می شود و در یک روز اسفندماه 95 رکورد؛ 63 میلیون تراکنش در مجموع شبکه شتاب و شبکه شاپرک ثبت شده است و نشان دهنده میزان ارتباط مردم با پرداخت‌های الکترونیکی و شبکه بانکی است. هر طرحی برای اصلاح وضعیت موجود لازم است به معیشت و نیازهای زندگی مردم توجه داشته باشد.
مثال دیگر از اهمیت نظام مالی در این است که خانم کهن سالی را فرض کنید. او هزینه‌ها و رفت و آمدهایی دارد و منبع درآمدی ندارد و می‌خواهد با فروش منزل و سرمایه گذاری آن منزلی را اجاره کند و مخارج خود را تأمین کند. در مقابل او نیز افرادی هستند که برای اجرا و توسعه کار نیاز به سرمایه دارند. پس نظام مالی احتیاج داریم تا به بهترین شکل این ارتباط مالی و رفع نیازهای مردم را بر عهده بگیرد. ما نمی‌توانیم با ریسک و آزمایش و خطا، معیشت مردم را به خطر بیندازیم.
به نظر شما چگونه می‌توان برای جلوگیری از رواج ربا، فرهنگ‌سازی کرد؟
نبود نهاد مسئول و پاسخگو در زمینه شیوع اموال حرام و ربا زمینهساز معصیت است. در دهه چهارم انقلاب بایستی فلسفه تاسیس نهادهای متعدد فرهنگی کشور دوباره بررسی شود و علاوه بر آسیبشناسی فرهنگ عمومی جامعه، لازم است ساختار و ماموریت سازمانهای متولی فرهنگی آسیب شناسی شود.
بله،با توجه به اهمیت پیشگیری از اموال حرام و نقش آن در اقتصاد مقاومتی و پیشرفت کشور، باید دید که متولی فرهنگی در هر کدام از شاخههای هدف و تقاضا چه کسی است؟ اگر برق در شهرستانی قطع شود یا یک هواپیما سقوط کند، به سرعت فرد یا افراد متولی مورد سئوال و حتی استیضاح واقع می‌شوند. حال سؤال است که با همه بودجه گسترده فرهنگی کشور، آیا اصلیترین محورهای فرهنگی کشور به عنوان تابع هدف مشخص شده است؟ در نابسامانی هر کدام از محورها چه کسی متولی اصلی است و باید مورد سؤال و بازخواست قرار گیرد؟ در صورتی که هر کدام از خواص بگویند من مسئول دفتر خودم هستم، آیا شیوع ربا و سایر اموال حرام کمتر می‌شود؟
نبود متولی فرهنگ‌سازی زندگی بدون اموال حرام یکی از دلایل شیوع رباست
در شرایط کنونی، فرهنگ‌سازی دینی و احیای ارزش‌های مذهبی در جامعه؛ فعالیت نظام یافته و هم‌فکری و تلاش گروهی را نیاز دارد که از نظر ابزار کار و حیطه عمل به مراتب گسترده‌تر و پیچیده‌تر از گذشته است. لازمه فرهنگ‌سازی دینی در حال حاضر این است که همه نهادهای اجتماعی، مسئولان فرهنگی، صدا و سیما، مطبوعات و… به صورت هماهنگ و منسجم در نهادینه کردن ارزش‌های دینی تلاش کنند؛ ولی یک نهاد حقیقی یا حقوقی پاسخگوی فرهنگ‌سازی زندگی بدون اموال حرام باشد.
منظورم از متولی؛ بخشی از مدیریت فرهنگی جامعه است که فرهنگ‌سازی زندگی بدون اموال حرام (ربا) به او سپرده می‌شود، بخشی که این وظیفه را در شرح وظایف خود به عهده دارد. یک نهاد حقیقی یا حقوقی مسئولیت رسمی این امر را بر عهده بگیرد که سرمایه مادی و انسانی کافی در اختیار داشته باشد. بتواند مشکل مردم را حل کند نه آن که خودش هم بار اضافی داشته و دنبال یک تکیهگاه باشد. نبود متولی فرهنگ‌سازی زندگی بدون اموال حرام یکی از دلایل شیوع رباست.
در جامعه ما نهادهای فرهنگی هستند که به صورت موازی به ارائه خدمات میپردازند، لازم است متولی امر، ساختارهای فرهنگی جامعه و تشکیلات موازی را به درستی شناسایی کند و نهایت کارایی را در نظر داشته باشد و از ظرفیت عظیم شبکههای اجتماعی در فرهنگ‌سازی غافل نباشد. شایان ذکر است که ربا مسأله مزمن و طولانی مدت تاریخ بشری است و متولی در اقدامات فرهنگی باید نگاه بلند مدت داشته باشد.
همچنین بر اساس آمار شبکه اجتماعی تلگرام، کانال «قرارگاه فرهنگی» که توسط نیروهای ولایت مدار و انقلابی تأسیس شده است بیش از 9 هزار 300 عضو دارد و کانال «کودک و نوجوان تبیان» بیش از هزار و 100 عضو و کانال «جنبش مردمی ممانعت از جنگ با خدا» هزار و 600 نفر عضو داشته‌اند و کانالهای اجتماعی عمومی نیز با حدود 20 هزار عضو ایرانی مشغول فعالیت هستند. بنابراین به راحتی و با هزینه کم می‌توان از این رسانهها برای فرهنگ‌سازی بهره ببریم.
به گزارش فارس، حجت‌الاسلام علی هوشیار نویسنده کتاب «سکه‌های گداخته»؛ است که بهمن ماه سال گذشته توسط انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی روانه بازار نشر شد.
این کتاب نگاهی گذرا و با بیانی روان و تبیینی مختصر از ربا، مسیر تاریخی و دلایل نامطلوب بودن ربا را ارائه می‌دهد.
انتهای پیام/
