حجت‌الاسلام جعفر انصاری، استاد حوزه و عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که« چه کنیم که ریشه ربا در جامعه قطع شود؟» با اشاره به بانکداری اسلام و ضعف‌های موجود در آن گفت: لازم است مسؤولین کشور ب
ه این امر توجه جدی کنند و حوزه های علمیه نیز می‌بایست در این باره کوشش و فعالیت علمی و کاربردی را اجرا کنند.
وی با بیان حرمت شدید ربا در اخبار و روایات ادامه داد: ربا یکی از مسائل مهم در کشور ما است که اگر دو نفر باهم قرار بگذارند و شرط کنند که در ازای دادن فلان مبلغ، مبلغ بیشتری را به او بدهد، این همان ربا است و شکی در حرمت آن نیست.
این استاد حوزه با اشاره به انواع ربا در جامعه بیان داشت: اما اگر به صورت داوطلبانه مبلغی بیشتر به او بدهد و شرط نکند که وجه بیشتری به او بدهد، این ربا نیست و اشکالی ندارد.
بانکداری بدون ربا و دغدغه امام(ره)
حجت‌الاسلام انصاری با اشاره به نظر امام(ره) درباره ربا، یادآور شد: یکی از دغدغه های بنیان‌گذار انقلاب اسلامی حضرت امام(ره) مسأله ربا در جامعه اسلامی بود، در زمان طاغوت مسأله رباخواری بسیار زیاد بود و الآن نیز متأسفانه در مملکت ما رواج پیدا کرده است و تاکنون حرکت مناسب و ریشه‌ای در برابر آن صورت نگرفته است.
وی خاطر نشان کرد: مرحوم شهید صدر در حیات پر برکت خود مسأله بانکداری اسلامی را که بانک بدون ربا و کار حرام بود مطرح کرد،این تفکر مرحوم صدر یک کار جدید و زیبایی بود ، اگر چه تنها توانست نصف داستان ربا در بانک را در جامعه اسلامی حل کند و در زمان وی تحولی ایجاد شد.
این کارشناس حوزوی افزود: مرحوم صدر در نظریه‌اش تأکید داشت که بانک‌ها می‌بایست نقش مشارکت در سود را داشته باشند، ولی بانک‌ها فقط نقش واسطه گری در نگهداری پول را حفظ کردند که این همان ربا است.
وی ادامه داد: در واقع بانک‌ها سود را کاهش دادند و گفتند سود کم اشکال ندارد که این همان ربا می‌شود و مانند این است که موتور ماشین را دست‌کاری کنیم، باز همان ماشین است و تغییر کلیدی در این ماشین ایجاد نشده است، در مسأله ربا نیز مسأله همین است، اسم ربا در بانک‌ها مطرح نیست و اسم مشارکت در بهره و مانند آن را یدک می‌کشند، ولی عملاً در دام ربا افتاده‌اند.
حجت‌الاسلام انصاری ابراز داشت: اگر در بانک‌ها پول دریافت می‌شود و بهره آن را می‌دهند و به اعتباری پول ساز می‌شوند، این همان ربا است.
قوانین بانکداری اسلامی اجرا شود
وی با اشاره به قوانین موجود در کشور درباره بانکداری بدون ربا، یاد آور شد: در نظام اسلامی زحمات زیادی در مجلس کشیده شد و قوانینی به صورت آزمایشی تصویب شد که به مدت چند سال ادامه داشت، اما قانون بانکداری بدون ربا عملیاتی نشد و بانک‌ها، دچار ربا شدند و این ضعف بزرگی در سیستم بانکی ما است.
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) یکی از ضعف‌های موجود در نظام اسلامی ما را سستی در قوانین بانکی دانسته و گفت: در نظام بانکی ما و در قوانین اقتصادی ما نارسایی‌های زیادی وجود دارد و نظارت بسیار ضعیف است و باید به این سؤال پاسخ داد که چرا در بانک‌ها، سود و بهره را بدون ضوابط شرعی کم و زیاد می‌کنند.
وی اظهار داشت: مسأله ربا در بانکداری باید به صورت ریشه ای حل شود و اگر نگاه مقطعی داشته باشیم، باز همان ربا تکرار می‌شود، کشور مصر را ببینید که شرکت‌های سرمایه گذاری تولیدی را مطرح کردند و این یک الگوی خوبی برای بانکداری ما است.
افزایش شرکت‌های سرمایه ای
حجت الاسلام انصاری درباره روش کار شرکت‌های سرمایه ای گفت: شیوه کار این شرکت‌های تولیدی به این شکل است که این شرکت‌ها سرمایه مردم را جذب می‌کنند و خودشان کار اقتصادی انجام می‌دهند و تولید می‌کنند، مثلاً در بخش کشاورزی و مانند آن سرمایه گذاری می‌کنند و سود آن را تقسیم می‌کنند.
وی ابراز داشت: این شرکت‌ها واسطه در نگهداری وجوه نیستند که در ربا گرفتار شوند و در این شرکت‌ها سرمایه از مردم است و سودی که از این کارهای تولید می‌شود، بین مردم و شرکت‌ها به نسبت قرار داد تقسیم می‌شود که این همان بانکداری مورد نظر اسلام است.
استاد حوزه و دانشگاه افزود: در واقع ساختار بانکداری در کشور ما، مشکل دارد و از سوی دیگر دستگاه های اجرایی مانند بانک مرکزی و بخش اقتصاد، در اجرای قوانین بانکداری اسلامی ضعیف عمل می‌کنند و این عوامل موجب گسترش ربا در جامعه شده است.
عزم جدی نظام و مقابله با ربا
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با بیان عزم جدی نظام برای ریشه کنی ربا به راهکارهایی در این زمینه اشاره کرد و گفت: مسأله ربا از مواردی است که نیاز به کار بسیار دارد و با یک عزم جدی مردم و نظام اسلامی می‌توان آن را ریشه کن نمود.
وی ابراز داشت: یکی از این راهکارها، تأسیس شرکت‌های سرمایه گذاری تولیدی در کشور است که در این شرکت‌ها مردم سرمایه خود را به این شرکت‌ها می‌سپارند و بعد از مدتی، سودی که از این کار تولیدی ایجاد می‌شود، بین سرمایه گذار و گیرنده سرمایه که همان مجری کار تولیدی است، تقسیم می‌شود.
حجت الاسلام انصاری تاکید کرد: حسن این شرکت‌ها در این است که شرکت‌ها واسطه در کار تولیدی هستند و خود شرکت‌ها دست به کار اقتصادی می‌زنند و حتی سودی که از این شرکت‌ها بدست می‌آید، بیشتر از سودی است که الآن به نام بهره بانکی و مانند آن به مردم داد می‌شود که البته ربا و حرام است.
افزایش اوراق مشارکت در کشور
وی با اشاره به مسأله اوراق مشارکت و استفاده از آن در برابر ربا افزود: راهکار دیگری که می‌توان ارائه کرد، بحث اوراق مشارکت و گسترش آن است، قانون ما در کشور به ویژه در بحث اقتصادی خوب و عالی است، اما متأسفانه خوب اجرا نمی‌شود، در بحث اوراق مشارکت نیز قانون خوبی داریم و بازده مطلوبی برای سرمایه گذار دارد.
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: بزرگانی همچون آیت الله مؤمن این باره بحث‌های زیادی کرده‌اند، مجلس هم زیاد در لایحه بودجه مسأله اوراق مشارکت را مورد نقد و بررسی قرار داده است، ولی اشکال مهمی که بر این طرح‌ها وارد است این است که اسم مشارکت روی آن گذاشته شده است، اما بوی تولید نمی‌دهد و کار تولیدی در کشور به واسطه آن عملاً انجام نمی‌شود.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: این همان اوراق قرضه است که فایده ای ندارد، اگر اوراق مشارکت هویتش حفظ شود و در کارهای تولیدی هزینه شود، ابزار خوبی است تا جلوی ربا را در جامعه بگیرد و تولید ملی را بالا ببرد.
فروش اقساطی گسترش یابد
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) فروش اقساطی را از راهکارهای دیگر مقابله با ربا دانسته و گفت: راهکار دیگر این است مسأله فروش اقساطی در بانک‌ها حل شود و این خود موجب ربا در جامعه می‌شود.
وی افزود: مسأله فروش اقساطی بانک به این شیوه است که با اشخاص مختلفی قرارداد دارند و مبلغی را به عنوان وام به سپرده گذار می‌دهند و سود کلانی را از او می‌گیرند که این نیز به نوبه خود ربا است.
حجت الاسلام انصاری ادامه داد: به عنوان مثال شرکت سایپا یک ماشین را با نرخ بالایی می‌فروشد و بهره آن را بانک و شرکت تقسیم می‌کنند و ربا این‌گونه ایجاد می‌شود، باید کاری کرد که شرکت سایپا خودش بفروشد و بانک را واسطه فروش نکند و دیگر شرکت‌ها هم به همین نوبه عمل کنند.
وی خاطر نشان کرد: خود تولید کننده‌ها باید فروش اقساطی داشته باشند، کما اینکه در برخی از شرکت‌ها نیز وجود دارد، این سبب می‌شود که بانک‌ها پول بهره ای دریافت نکنند، باید در این زمینه فرهنگ سازی شود و فروش اقساطی در جامعه نهادینه شود.
کار تحقیقاتی درباره مسأله ربا در بانک
این استاد حوزه با تبیین نقش اساسی حوزه در ریشه کن کردن ربا گفت: مرحوم شهید صدر از کسانی بود که به نمایندگی از حوزه علمیه به مسأله بانکداری اسلامی بدون ربا اقدام کرد، وی در اوج مظلومیت برای خداوند کار کرد و نظرات زیادی در این زمینه ارائه کرد که توجهی به آن در حوزه نشده است.
وی ادامه داد:در نظام اسلامی و در حوزه های علمیه به کار تحقیقاتی که بتوان بانکداری اسلامی را نهادینه کنیم توجه نداشته و این در حالی است که حوزه علمیه نقش اساسی را در این زمینه دارد.
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) تاکید کرد: اگر در نظام اسلامی کار کلیدی در مسائل اقتصادی صورت گرفته است، اغلب سیاسی بوده و ناکار آمد است و درباره بانکداری بدون ربا نیز همین‌گونه است، باید در زمینه ربا در حوزه های علمیه کار تحقیقاتی ریشه ای صورت گیرد تا این مسأله به صورت یک امر اجرایی به منصه ظهور برسد.
وی با تبیین نقش حوزه در مسأله ربا افزود: شورای عالی مدیریت حوزه باید به بزرگان اقتصادی در حوزه کمک و یاری دهند تا بانکداری بدون ربا را حل کنند، ما کار اقتصادی زیاد کرده‌ایم و طرح‌های اقتصادی زیادی در زمینه اقتصاد داریم، اما باید این طرح‌ها به صورت جامع شناسایی و تقویت شود و در زمینه بانکداری اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
بازگشت بانک‌ها به احکام اسلامی
حجت الاسلام انصاری بازگشت به اسلام ناب و احکام اقتصادی اسلام را بهترین راهکار دوری از ربا دانسته و گفت: الآن دنیا به ما نگاه می‌کند و رفتار ما را در همه زمینه به ویژه بحث اقتصاد و بانک رصد می‌کند و باید عده ای این مسائل بانکداری اسلامی و مانند آن را به جهانیان به شکل صحیح ارائه کنند.
وی افزود: مشکل اصلی ما غرب‌زدگی و توجه به الگوهای خارجی است که هیچ سودی ندارد، الآن مسأله مهم مسأله بودجه کشور است که کجا هزینه می‌شود و در کنار آن هم مسأله بانکداری اسلامی بدون ربا مطرح است.
عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) در پایان بیان داشت: الآن غرب‌زدگی در جامعه ما رسوخ کرده است و باید مسائلی همچون مسأله بهره بانکی که همان ربا است حل شود، مسأله ربا باید به صورت مبنایی و ریشه ای حل شود و این راهی جز بازگشت به اسلام ناب محمدی(ص) و اجرای احکام شریعت اسلام ندارد.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخشی از آن پرسش‌ها است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و… مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟
منبع: خبرگزاری رسا
