والسلام علیكم و رحمة الله .
——————————————————————–
سپرده گذارى در نظام بانكدارى جوامع غربى
سؤال: اینجانب مدت دوازده سال است كه در سوئد زندگى مى كنم و در حال حاضر به حرفه طبابت اشتغال دارم. با توجه به اینكه مسكن و خودرو از ملزومات و ضروریات جامعه سوئد مى باشد و خرید و تهیه خودرو و مسكن هزینه گزافى مى خواهد. لذا تنها راهى كه دارم درخواست وام از بانك مى باشد که بنابر قرارداد باید این وام دوباره به صورت اقساط به بانك بازگردانده شود به اضافه بهره و سود آن و بلعكس در صورت سپردن سرمایه خویش در بانك افراد مى تواند سود مازاد دریافت كنند.
چنانچه استحضار دارید این مشمول سود و ربا مى شود، و بنابراین ما جایز به سپرده گذارى سرمایه خویش در بانك نیستیم. بنده با رعایت موارد مذكور تاكنون اقدام به گرفتن وام نكرده ام و بعد از گذشت دوازده سال مسكن ثابت ندارم لذا سپردن سرمایه و دریافت وام از بانك در نظام بانكدارى جوامع غربى از نظر شرعى چه حكمى دارد؟ و وظیفه ما چیست؟
جواب:
باسمه تعالی
با سلام و تحیت
در قرض، شرط بازپرداخت بیش از مبلغ قرض جایز نیست و هم پرداخت و هم گرفتن اضافه حرام است. البته در حد اجرت متعارف و نیز جبران كاهش ارزش پول اشكالى ندارد و در مورد بانكهاى غیرمسلمانان نیز بنابر احتیاط شرط گرفتن اضافه همین حكم را دارد. البته در موارد اضطرار به گرفتن وام، اصل وام و نیز پرداخت سودى كه بالاخره ناچار به پرداخت آن هستید، مانعى ندارد. و چنانچه شما پول خود را نیز بدون شرط گرفتن سود در بانك بگذارید مانعى ندارد هرچند بدانید بانك با رضایت خود مبلغى اضافه به شما پرداخت مى كند. و همینطور اگر پولتان را به بانك بدهید تا با آن كار اقتصادى كند و سود حاصل از كار اقتصادى را به مبلغى كه بانك مى دهد مصالحه كنید اشكالى ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
تضمین عدم ضرر سهامداران در بعضی شركت ها
سؤال : برخی از شركت های خصوصی (سرمایه و سود) سپرده گذاران خود را با پرداخت چك مدت دار تضمین میكنند بدون این كه سهام داران در ضرر آن شركت شریك باشند. آیا برای سپرده گذاران چنین كاری شرعا جایز (حلال ) است ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
سپرده گذاری مزبور اگر واقعا به عنوان قرض به شرط سود باشد هرچند به حسب ظاهر به عنوان یكی دیگر از عقود شرعی غیر از قرض باشد ربا و حرام است ولی اگر حقیقتا به عنوان خرید سهام و عقد مشاركت باشد و طرفین شرط كنند كه تمام ضرر یا بیشتر آن را یكی از آنان متحمل گردد، گرچه ربا نیست ولی صحت چنین شرط و مشاركتی محل اشكال است . و چنانچه سپرده به عنوان سرمایه گذاری در مضاربه باشد و شرط كنند كه خسارت و ضرر بر عهده عامل باشد گرچه مضاربه ربوی و باطل نیست ولی شرط، باطل است مگر اینكه در ضمن عقد لازم دیگری غیر از عقد مضاربه شرط شود كه عامل ، در صورت زیان ، ضرر متوجه به سپرده گذار را از مال خودش جبران نماید در این صورت صحت شرط و مضاربه بعید نیست و عمل به شرط هم لازم است . همچنین اگر خود عامل بدون شرط بپذیرد كه چنانچه ضرری بر سرمایه وارد آمد نصف یا تمام آن را از مال خودش جبران نماید مانعی ندارد، ولی تحمل ضرر از سوی او الزامی نیست و در هر حال تعیین سود در مضاربه باید به نحو كسر مشاع یك دوم یا یك سوم و مانند آن باشد و نمی توان مبلغ سود را تعیین نمود مگر اینكه عامل ماهانه پولی را به عنوان سود علی الحساب به صاحب سرمایه پرداخت نماید تا در پایان با یكدیگر مصالحه كنند.
والسلام علیكم و رحمة الله .
صلح در قرض
سؤال :فقها اتفاق دارند به این كه عقد قرض از ناحیه مقترض جائز است او میتواند در هر زمانی قرض را به دائن مسترد نماید اگر شخضی از مدیون ضمانت كرده باشد ولكن قبل از موعد باز پرداخت دین ، دائن و مدیون مصالحه نمایند كه با كسر مبلغی از دین ، مقترض از باقیمانده مدت صرف نظر و دین را نقدا بپردازد.
1 – آیا چنین مصالحه ای بین طلبكار و بدهكار صحیح است ؟
2 – در فرض صحت آن ، آیا دائن میتواند در صورت امتناع مدیون از پرداخت نقدی دین ، به ضامن رجوع و طلبی را كه بر مبنای مصالحه حال شده از او مطالبه كند؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
1 – مصالحه مذكور صحیح است .
2 – اگر دین مؤجل را ضمانت كرده است ، نمی توان قبل از فرارسیدن زمان آن ، از بدهكار مطالبه كرد.
و در این جهت فرقی نمی كند كه ضمانت به نحو نقل ذمه باشد كه طلبكار تنها حق رجوع به ضامن را دارد و یا به نحو تعهد به پرداخت در صورت امتناع مدیون .
والسلام علیكم و رحمة الله .
وام ازدواج
سؤال : نظر شما در رابطه با وام بانكی چیست ؟ با توجه به این كه بانك پولی را مثلا در جهت ازدواج به جوانی میدهد و بعد از چند وقت مبلغی اضافه تر از پول داده شده میگیرد كه این پول از هزینه ای كه بانك برای پرداخت پول به گیرنده وام ، كرده است بیشتر است (كارمزد) آیا این وام حلال است ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
چنانچه مبلغ اضافه بیشتر از مقدار كاهش ارزش پول و قدرت خرید آن نباشد اشكالی ندارد.
والسلام علیكم و رحمة الله .
كپی جعلی برای گرفتن وام
سؤال : در شرایط اضطرار كه نیاز به وام دارم و اگر حقیقت را بگویم بانك به من وام نمی دهد، مجبورم یك پولی به یك فروشنده بدهم تا الكی یك فاكتور را مهر كند كه مثلا من كالایی یا ماشینی را خریداری كرده ام ، و یا همچنان قولنامه خانه ، اگر من بالفرض مثال این كار را انجام دهم و مشكلم را حل كنم دخل و تصرف در این وام از لحاظ شرعی چه حكمی دارد؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
چنانچه واقعا مضطر باشید به نحوی كه بدون وام مذكور در حرج و مشقت شدید قرار میگیرید در حد ضرورت و رفع اضطرار اشكالی ندارد.
والسلام علیكم و رحمة الله .
اداء دین به قیمت روز
سؤال : با عرض سلام و تحیّت پنج ماه پیش نزدیک به دو میلون طلا از یک طلا فروش خریداری نموده و به غیر از چهارصد هزار تومان بقیه پول را نقدا ً و مقداری را هم پس از یکی دو ماه پرداخت نمودیم.
اکنون که جهت پرداخت 400000 تومان باقیمانده مراجعه کردیم فروشنده اذعان دارد به علت گران شدن طلا و تأخیر در پرداخت باید پول باقیمانده را به نسبت قیمت روز طلا محاسبه و دریافت نماید، به جای 400000 تومان مبلغ 445000 تومان . خواستم بدانم این موضوع از لحاظ شرعی چه حکمی دارد.
جواب :
باسمه تعالی
با سلام و تحیت
قیمت روز طلا بر عهدۀ شما نمی باشد، ولی مقدار پولی که شما بدهکار بودید، چنانچه زمان پرداخت آن، کاهش ارزش پیدا کرده باشد. بنابر احتیاط واجب باید جبران کنید یا مصالحه نمائید.
ان شاء الله موفق باشید.
شرط سود در ضمن عقد قرض در دو صورت كاهش ارزش پول و عدم كاهش آن
سوال : سرمایه گذارى مبلغى به شرط بازپرداخت ماهانه اصل و سود به نرخى كه از سود حاصله ناشى از به كارگیرى سرمایه در تجارتى سالم به مراتب كمتر باشد تا پایان زمان بازپرداخت معادل اصل سرمایه گذارى آیا حكم معاملات ربوى را دارد؟ مثلا مبلغ 100 تومان را به شرط بازپرداخت 10 ماهه با نرخ سود 3% در ماه و بازپرداخت 3% اصل سرمایه (جمعا 6% در ماه ) به شخصى قرض بدهیم و شخص سرمایه گیرنده ضمن درآمدى معادل 15% در ماه سود خالص ، از محل آن 6% مذكور را بپردازد. آیا در اینجا ربا صورت گرفته است ؟
جواب :
بسمه تعالى
با سلام و تحیت
در قرض هرگونه شرط اضافه به نفع قرض دهنده ، ربا محسوب مىشود; البته چنانچه پول كاهش ارزش جدى داشته باشد شرط جبران كاهش ارزش ، شرط اضافه و ربا محسوب نمى شود و مانعى ندارد. پس اگر در فرض سوال میزان سود تعیین شده بیش از كاهش ارزش پول نیست اشكالى ندارد والا اگر به عنوان قرض باشد جایز نیست . البته چنانچه قرض نباشد بلكه پول خود را در اختیار او قرار دهد و به او اجازه دهد تا با آن فعالیت اقتصادى نماید و سود حاصل از فعالیت اقتصادى با پول او را كه معمولا هم دقیقا معلوم نیست در مقابل اجرت فعالیت اقتصادى به مبلغى با او مصالحه نماید اشكالى ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
آیا مىتوان با اعلام ورشكستگى به بانكهاى خارجى بدهى را به آنها نداد؟
سوال : بنده در كانادا زندگى مىكنم و مبلغى را به بانكها بدهكار هستم كه پس از 3 سال پرداخت سود دیگر قادر به پرداخت نیستم ، خواهشمندم بفرمایید اعلام ورشكستگى بنده مشكل شرعى دارد یا به هر عنوان باید بدهى خودم را پرداخت كنم ؟
جواب :
بسمه تعالى
با سلام و تحیت
به طور كلى بدهى در اثر ناتوانى در پرداخت ساقط نمى شود مگراین كه طلبكار گذشت كند. البته تا زمانى كه بدهكار قدرت پرداخت نداشته باشد طلبكار حق الزام به پرداخت ندارد. و اعلام ورشكستگى با رعایت ضوابط و به نحوى كه دروغ محسوب نشود، مانعى ندارد. و چنانچه با اعلام ورشكستگى بانك از طلب خود گذشت كند تكلیفى در پرداخت ندارید.
ان شاء الله موفق باشید.
حكم گرفتن كارمزد در صندوقهاى قرض الحسنه
سوال : با توجه به اینكه در صندوق قرض الحسنه اى كه هم اكنون در آن خدمت مىكنیم 0/01 به عنوان كارمزد از هر وام كسر مىگردد و بدیهى است هر چه مبلغ وام بالاتر برود هزینه آن نیز به نسبت افزایش خواهد داشت : بفرمائید این روش صحیح است یا خیر؟ بفرمائید آیا كار مزد گرفتن از وام قرض الحسنه با عنایت به هزینه هاى جارى مانند آب ، برق ، تلفن و پرداخت حقوق كه یقینا از وجه دریافتى كمتر است صحیح است یا خیر؟
جواب :
بسمه تعالى
با سلام و تحیت
چنانچه مبلغى كه اضافه بر وام مىگیرند با ملاحظه به اصل وام و مخارجى كه در پى دارد خارج از حد متعارف نبوده و به حسب عرف كارشناسى كارمزد حقیقى محسوب شود مانعى ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
جبران كاهش ارزش پول در قرض
سؤال : در چه قالبی میتوانم پولی را قرض كنم و سود را هم مشخص كنم ولی حرام نشود؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
قرض دادن و قرض گرفتن به شرط سود ربا و حرام است ; ولی اگر طرف قرض الحسنه بدون شرط سود بدهد، مستحب است قرض گیرنده هنگام پرداخت سودی به او بدهد. و اگر پولی را قرض گرفتی و قدرت خرید و ارزش پول در اثر تورم كم شد بنابر احتیاط واجب باید كاهش ارزش پول جبران شود و این امر سود نمی باشد.
ان شاء الله موفق باشید.
پس انداز در بانك به قصد اخذ وام
سؤال : آیا گذاشتن پول در بانك با قصد گرفتن سود مشخص (مثلا 7 درصد) كه از رسانه ها اعلام میشود صحیح است ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
اگر تحت عنوان یكی از عقود شرعیه از قبیل مضاربه ، جعاله و مانند آنها باشد مانعی ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
حكم وام از بانكهای خارجی
سؤال : اینجانب ساكن كانادا میباشم ، جهت خرید آپارتمان مسكونی نیاز به وام بانكی دارم ، لطفا بفرمایید آیا اخذ وام بانكی در اینجا جایز است ؟ و اگر جایز نیست راه حل چیست ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
اگر بانك پول را به شما وام ندهد بلكه در اختیار شما قرار دهد و شما را وكیل نماید كه خانه را برای بانك بخرید و سپس به مبلغی گرانتر حساب شده به اقساط به خودتان منتقل كنید، عمل مذكور بی اشكال است . و اگر به نحو وام باشد و سود دریافتی واقعا به اندازه كارمزد و یا به اندازه كاهش ارزش پول باشد نه بیشتر، باز اشكال ندارد; ولی اگر به مقدار بیشتر باشد ربا و حرام است و حتی المقدور از آن اجتناب نمائید.
ان شاء الله موفق باشید.
صرف وام خرید در غیر آن
سؤال : مبلغ 7 میلیون تومان از بانك با عنوان تسهیلات خرید خودرو دریافت كرده ام كه باید طی 60 قسط ماهانه 156 هزار تومان پرداخت شود كه مجموعا مبلغ 9360000 تومان میشود. اگر 7 میلیون را (برای مضاربه ) به فردی بدهم تا ماهانه مبلغ حدودا بیش از 200 هزار تومان را به من بدهد:
1 – تكلیف خمس اصل مبلغ و سود حاصل از مضاربه چگونه است ؟
2 – این اشكال كه وام را فعلا صرف خرید خودرو نمی كنم چگونه قابل حل است ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
این كه مبلغ وام را شرعا صرف اموری غیر از خرید خودرو بتوانید بكنید به ضوابط اداره ای كه به شما وام را پرداخت كرده است بستگی دارد.
اما قطع نظر از این موضوع ، قرارداد مضاربه چنانچه شرایط شرعی آن – كه در توضیح المسائل آمده است – رعایت شود، اشكالی ندارد; و اصل سرمایه مضاربه و سود حاصل از آن اگر صرف مؤونه نشده باشد، متعلق خمس است ; منتها سر سال خمسی مقدار بدهی شما از اصل مال متعلق خمس كسر میشود. بنابراین اگر 7 میلیون مقروض بوده و 7 میلیون برای مضاربه گذاشته اید، هرمقدار از بدهی خود را كه پرداخت نكرده اید، از سرمایه مورد مضاربه كسر نمایید و بقیه متعلق خمس است . همچنین است سود حاصله از مضاربه چنانچه در مؤونه صرف نشده باشد.
ان شاء الله موفق باشید.
وام گرفتن دیگری برای انسان و حكم خمس آن
سؤال : اگر از كسی كه دارای شرایط دریافت وامی میباشد (مانند مدرسی دانشگاه ) بخواهیم برای ما كه دارای شرایط نیستیم وام مربوط را بگیرد تكلیف چگونه است ؟ آیا حكم هبه پیدا كرده و خمس به آن تعلق میگیرد؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
اصل دریافت چنین وامی چنانچه برخلاف ضوابط نباشد اشكال ندارد; و در صورتی كه شرعا شما بدهكار هستید، حكم هبه را ندارد; هرچند امتیاز وام به شما هبه شده باشد. و در این صورت اگر مبلغ وام را قبل از رسیدن سال خمسی صرف مؤونه كرده باشید، خمس به آن تعلق نگرفته است ; و اگر صرف مؤونه نكرده و مثلا پس انداز كرده اید و سال خمسی فرارسید، به میزان اقساطی كه پرداخت كرده اید متعلق خمس شده است .
ان شاء الله موفق باشید.
وام با بهره كمتر از نرخ تورم
سؤال : گرفتن وامهای با بهره ای كمتر از نرخ تورم چه حكمی دارد؟ و ضامن شدن برای افرادی كه میخواهند این وامها را بگیرند اشكال دارد یا نه ؟
جواب :
بسمه تعالی
با سلام و تحیت
در مفروض سؤال گرفتن وام و ضمانت برای آن اشكالی ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
سپرده گذارى در نظام بانكدارى جوامع غربى
سؤال: اینجانب مدت دوازده سال است كه در سوئد زندگى مى كنم و در حال حاضر به حرفه طبابت اشتغال دارم. با توجه به اینكه مسكن و خودرو از ملزومات و ضروریات جامعه سوئد مى باشد و خرید و تهیه خودرو و مسكن هزینه گزافى مى خواهد. لذا تنها راهى كه دارم درخواست وام از بانك مى باشد که بنابر قرارداد باید این وام دوباره به صورت اقساط به بانك بازگردانده شود به اضافه بهره و سود آن و بلعكس در صورت سپردن سرمایه خویش در بانك افراد مى تواند سود مازاد دریافت كنند.
چنانچه استحضار دارید این مشمول سود و ربا مى شود، و بنابراین ما جایز به سپرده گذارى سرمایه خویش در بانك نیستیم. بنده با رعایت موارد مذكور تاكنون اقدام به گرفتن وام نكرده ام و بعد از گذشت دوازده سال مسكن ثابت ندارم لذا سپردن سرمایه و دریافت وام از بانك در نظام بانكدارى جوامع غربى از نظر شرعى چه حكمى دارد؟ و وظیفه ما چیست؟
جواب:
باسمه تعالی
با سلام و تحیت
در قرض، شرط بازپرداخت بیش از مبلغ قرض جایز نیست و هم پرداخت و هم گرفتن اضافه حرام است. البته در حد اجرت متعارف و نیز جبران كاهش ارزش پول اشكالى ندارد و در مورد بانكهاى غیرمسلمانان نیز بنابر احتیاط شرط گرفتن اضافه همین حكم را دارد. البته در موارد اضطرار به گرفتن وام، اصل وام و نیز پرداخت سودى كه بالاخره ناچار به پرداخت آن هستید، مانعى ندارد. و چنانچه شما پول خود را نیز بدون شرط گرفتن سود در بانك بگذارید مانعى ندارد هرچند بدانید بانك با رضایت خود مبلغى اضافه به شما پرداخت مى كند. و همینطور اگر پولتان را به بانك بدهید تا با آن كار اقتصادى كند و سود حاصل از كار اقتصادى را به مبلغى كه بانك مى دهد مصالحه كنید اشكالى ندارد.
ان شاء الله موفق باشید.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله منتظری
