مدیر عامل مؤسسه مالی و اعتباری مهر گفت: وقتی تصور می‌شود بانکداری اسلامی یعنی قرض‌الحسنه نشان می‌دهد که درک عمیقی از مفهوم بانکداری اسلامی وجود ندارد، زیرا بانکداری اسلامی دارای عقود مختلفی است و در بخش‌های مختلفی قابلیت فعالیت دارد.
غلامحسین تقی‌نتاج در نشست خبری با اشاره به تصویب قانون بانکداری بدون ربا در سال ۶۲ اظهار داشت: بانکداری اسلامی باید از جنبه‌های مختلف بررسی شود و معمولاً فاصله‌ای بین واقعیت‌ها و اهداف آرمانی بانکداری اسلامی وجود دارد.
وی افزود: باید اعتراف کرد که بیماری مزمن ربا هنوز درمان نشده و اقدامات وسیعی باید توسط مسئولان بانکها و مؤسسات مالی و افراد جامعه صورت گیرد.
مدیر عامل مؤسسه مهر ادامه داد: بخشی از کار برعهده محافل دانشگاهی است و همچنین حوزه‌های علمیه باید الگو‌ها و روش‌های عملیاتی بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی را طراحی کنند.
وی تصریح کرد: به غیر از قانون عملیات بانکداری بدون ربا و قانون ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی، تاکنون در حوزه قوانین و مقررات کار قابل‌توجهی انجام نشده است و حتی قانون عملیات بانکی بدون ربا در همان سال مقرر شده بود که اصلاحاتی در آن صورت گیرد.
نتاج افزود: پس از تصویب این قانون به دلیل شرایط کشور و بروز جنگ، گام‌های مناسبی در این جهت برداشته نشد که هم‌اکنون باید مراجع قانونگذاری اقدامات جدی در این زمینه انجام دهند.
وی با اشاره به وظیفه مراجع نظارتی در اجرای قانون بانکداری بدون ربا گفت: شورای پول و اعتبار، بانک مرکزی و همه بانکها و مؤسسات نقش مهمی در تحقق بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی برعهده دارند.
مدیر عامل موسسه مهر با اشاره به عملکرد نامناسب برخی بانکها و مؤسسات در اجرای قانون بانکداری بدون ربا افزود: معمولاً نهادهای مالی به دنبال افزایش بازدهی و سود بیشتر هستند و به همین دلیل تاکنون آنگونه که نیاز است اقدام مناسبی صورت نگرفته، البته اقدامات محدودی توسط برخی نهادهای مالی انجام شده است، اما کافی نبوده است.
وی با بیان اینکه مؤسسات مالی یا بانکها باید در هفته بانکداری اسلامی به مردم در این باره گزارش دهند، گفت: اگر مؤسسات به دنبال بازدهی هم هستند باید در چارچوب بانکداری اسلامی باشد.
مدیر عامل مؤسسه مهر تصریح کرد: ضعف دیگر کشور در زمینه بانکداری اسلامی، عدم آگاهی نسبت به ماهیت بانکداری اسلامی است که رفع این نقیصه برعهده نهادهای آموزشی و رسانه‌ها است.
وی تصریح کرد: مردم ضمن اینکه باید به دنبال منافع خود باشند، این منافع را باید از مؤسساتی جستجو کنند که بانکداری اسلامی را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهد.
نتاج با اشاره به رویکرد سایر کشورهای غیراسلامی به بانکداری اسلامی گفت: این در شرایطی است که بانکداری اسلامی حتی در محیط‌های غیراسلامی مورد توجه قرار گرفته است و این نگرانی وجود دارد که مبادا جوامع اسلامی از این ابزار تاریخی خود نتوانند بهره بگیرند و محیط‌های غیراسلامی بهتر از آن استفاده کنند که این یک هشدار جدی به مسئولان است.
ارائه الگوی عملیاتی بانکداری بدون ربا
وی با اشاره به دو دهه فعالیت مؤسسه مالی واعتباری مهر گفت: این مؤسسه مبانی نظری بانکداری بدون ربا را به صورت مکتوب تهیه کرده و سایر مؤسسات و بانکها می‌توانند این مجموعه را بررسی کرده و آن را مورد نقد و بررسی قرار دهند؛ این الگو به صورت مکتوب دراختیار همه متخصصان و کار‌شناسان این حوزه قرار خواهد گرفت.
مدیر عامل مؤسسه مهر خاطرنشان کرد: بعد از دو دهه فعالیت و ارتباط با ۹. ۵ میلیون مشتری و استفاده از نظر صاحب‌نظران متخصص در بانکداری اسلامی و بانکداری بدون ربا و مراجع نظارتی کمک گرفته شده تا بیشترین انطباق را با قانون بانکداری بدون ربا و مبانی فقهی بانکداری اسلامی داشته باشد. به گفته وی کسانی که بخواهند این الگو را مورد نقد قرار دهند، با توجه به این منابع و مآخذ می‌توانند اظهارنظر کنند.
اجرای الگوی تدوین شده بانکداری بدون ربا در ۸۰۰ شعبه موسسه مهر
وی افزود: این الگو در دوره‌های مختلف در مؤسسه مهر اجرایی شده و نقاط ضعف آن اصلاح شده است و امروز به عنوان یک مجموعه‌ای مستند و اصلاح شده در بیش از ۸۰۰ شعبه مؤسسه مهر اجرایی می‌شود و از همین مؤسسات دعوت می‌کنیم که به سمت اجرای درست بانکداری اسلامی حرکت کنند تا شاهد حذف ربا در جامعه باشیم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این مجموعه مطالعاتی دراختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد و آیا با دستورالعمل‌های بانک مرکزی مطابقت دارد؟ گفت: به زودی این مجموعه را دراختیار بانک مرکزی قرار می‌دهیم و تاکنون هدف ما این بوده که مطابق با دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های بانک مرکزی این الگو را طراحی کنیم.
پیشنهاد ارائه جایزه ملی بانکداری اسلامی
مدیرعامل موسسه مهر با اشاره به برخی پیشنهادات برای تشویق مؤسسات به گام برداشتن در جهت بانکداری اسلامی گفت: در همایش‌های سالیانه می‌توان با رتبه‌بندی این مؤسسات، مؤسسه‌ای که بیشترین فعالیت را در جهت بانکداری اسلامی داشته است انتخاب شود و هر ساله همه مؤسسات و بانکها از نظر بانکداری اسلامی رده‌بندی شوند.
وی در همین باره گفت: در این پژوهش‌ها الزامات و اقدامات مورد نیاز برای تحقق بانکداری اسلامی در بخش‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش، محافل اقتصادی، قانونگذاری و مراجع نظارتی و اجرایی دیده شده است.
نتاج گفت: متأسفانه بانکداری بدون ربا هنوز به عنوان دغدغه اجتماعی مطرح نشده است و تنها به عنوان یک موضوع شکلی به آن نگاه می‌شود که یکی از دلایل آن عدم شناخت از بانکداری اسلامی است.
درک عمیقی از بانکداری اسلامی وجود ندارد
وی تصریح کرد: وقتی تصور می‌شود بانکداری اسلامی یعنی قرض‌الحسنه نشان می‌دهد که درک عمیقی از مفهوم بانکداری اسلامی وجود ندارد، زیرا بانکداری اسلامی دارای عقود مختلفی است و در بخش‌های مختلفی قابلیت فعالیت دارد.
نتاج با اشاره به بعضی از توقعات سیستم بانکی گفت: برخی تصور می‌کنند که بانکها مکلف به تأمین همه پروژه‌ها هستند، درحالی که بانک وکیل سپرده‌گذار است و در قالب سپرده‌هایی که دارد به فعالیت می‌پردازد؛ بانک سپرده‌های قرض‌الحسنه را در فعالیت‌های قرض‌الحسنه و سپرده‌های می‌ان مدت و بلندمدت را در بخش سرمایه‌گذاری باید به کار بگیرد.
وی ادامه داد: در قالب بانکداری بدون ربا سود به صورت قطعی نباید تعیین شود و سودهای اعلامی علی‌الحساب درنظر گرفته می‌شود و پس از قطعی شدن سود حاصله در پایان سال سود قطعی به سپرده‌گذاران پرداخت شود، اما این مهم در برخی بانکها و مؤسسات انجام نمی‌شود.
اصلاح قانون بانکداری بدون ربا بعد از اجرای کامل قانون فعلی
وی در پاسخ به این سوال که، شما معتقدید قانون بانکداری بدون ربا باید اصلاحاتی داده شود، به نظر شما کدام بخش‌ها از این قانون نیازمند اصلاح است و چه چیزهایی باید به آن اضافه شود،گفت: در گام اول باید قانون بانکداری بدون ربا به صورت کامل اجرایی شود و در گام بعد باید اصلاحاتی در قانون انجام شود.
وی افزود: به عنوان مثال، مواردی مانند اوراق قرضه و اوراق مشارکت و تفاوت‌هایی که با سال ۶۲ به وجود آمده است، نیازمند اصلاحات است.
نتاج ادامه داد: در صورت قانونگذاری در توسعه ابزارهای مالی مانند اوراق مشارکت، گستره وسیعی از فعالیت‌ها می‌تواند در این قالب عملیاتی شود که قانون فعلی در قبال آن سکوت کرده است، بنابراین نیازمند اصلاحاتی در متن قانون فعلی داریم.
نتاج تأکید کرد: اما همانطور که گفتم در گام اول، باید قانون فعلی به صورت قطعی اجرایی شود که یکی از مواردی که هنوز اجرایی نشده، پرداخت سود علی‌الحساب به مشتریان است؛ زمانی که در اجرای قانون فعلی موفق شدیم، می‌توانیم قوانین فعلی را با اصلاحاتی کامل‌تر کنیم.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این مجموعه و مدل طراحی‌شده به قانون جدید نیاز دارد؟ گفت: این مجموعه به قانون جدیدی نیاز ندارد، زیرا متناسب با قانون عملیات بانکداری بدون ربا است، اما باید به این نکته توجه کرد که بانکداری اسلامی فرا‌تر از بانکداری بدون ربا است و نباید به این قانون بسنده کرد زیرا در قانون فعلی حداقل‌ها در نظر گرفته شده است.
منبع: فارس
