دو با دریک طرف یا دادن به زیادی را ربا می گویند که از آن در باب سخن گفته‌اند. در انتهای مقاله( بعد از منبع ) لینکی قرار داده شده که می توانید مقالات مرتبط با موضوع ربا را مطالعه بکنید. ربا در به معنای زیادی می‌باشد. ربا در عبارت است از زیادی یکی از دو کالای همجنس که هر دو پیمانهای یا وزنیاند بر دیگری در معامله، یا قرض دادن به شرط زیادی. برخی، ربا را این گونه تعریف کردهاند: یا یکی از دو پیمانهای یا وزنی در برابر دیگری با زیادی یکی از آن دو، یا قرض دادن به شرط زیادی. با توجه به تعریف یاد شده، ربا در شرع مقدّس دو مصداق دارد: یکی معامله دو کالای همجنس با زیادی در یک طرف و دیگری قرض دادن به شرط زیادی. از اوّلی به و از دومی به تعبیر میکنند. ربا به ، و اعلان با خدا و شمرده شده است. در نیز در ردیف بزرگترین کبیره شمرده شده است. ربا است؛ از این رو، حرمت آن موجب است. در حرمت ربا فرقی بین گرفتن و دادن آن نیست؛ چنان که نوشتن و گواهی دادن بر آن نیز است. ربا دو قسم است: ربای معاملی و ربای قرضی. زیادیای که در معامله یا شرط میشود یا است یا ، مانند در یا عملی که مالیت دارد، مانند دوختن یا چیزی که در آن منفعت است، مانند شرط یا و یا چیزی که در آن غرض عقلایی وجود دارد، مانند شرط .
شرط زیادی عینی یا حکمی که مالیت دارد، مانند قسم دوم و سوم موجب تحقق ربا میشود. در تحقق ربا با شرط زیادی حکمی که مالیت ندارد، اختلاف است؛ چنان که در ثبوت ربا در شرط زیادی حکمی که از ناحیه اجل قرار دادن برای یکی از دو عوض در نسیه حاصل میشود، اختلاف است؛ هرچند قائل به تحقق ربا با آن هستند. که امروزه در جریان دارد از جنس نقدین به شمار نمیروند؛ از این رو، ربا در آنها جریان ندارد. از حرمت ربا؛ خواه معاملی یا قرضی، اشخاص زیر استثنا شدهاند و ربا بین آنان جاری نمیشود: و ؛ و ؛ و ؛ اعم از زوجه دائم و موقّت بنابر قول اکثر، بلکه مشهور. همچنین گرفتن ربا از است؛ لیکن دادن ربا به او برای است. بنابر قول مشهور، ربا گرفتن از حرام است. برخی گفته‌اند: ممکن است مراد از نفی ربا بین و حربی این باشد که کافر حربی مسلمانان به شمار میرود؛ از این رو، گرفتن آن از هر راه ممکن برای مسلمان جایز است، نه نفی آن از سنخ نفی ربا بین پدر و فرزند.
فقها برای فرار از ربا راههایی ذکر کردهاند که برخی از آنها عبارتند از:
۱. فروختن کالا به طرف مقابل در برابر کالایی از جنس دیگر؛ سپس خریدن کالای طرف مقابل به بهای دریافتی در معامله نخست. برای مثال کسی که میخواهد یک کیلو گندم را در برابر دو کیلو جو به دیگری بفروشد برای فرار از ربا یک کیلو گندم را در برابر یک کیلو برنج به او میفروشد و سپس دو کیلو جو را از وی به یک کیلو برنج میخرد.
۲. دو جنس را بدون زیادی با هم معامله میکنند؛ لیکن طرف مقابل، مقدار زیادی را به طرف دیگر میبخشد، بدون آنکه بخشیدن شرط شده باشد.
۳. هر یک از دو طرف جنس خود را به دیگری قرض میدهد و سپس ذمه او را ابراء میکند، بدون آنکه ابراء در قرض شرط شده باشد. [۴۲] [۴۳] [۴۴]
برخی معاصران راههای فرار از ربا را نپذیرفته و کاربرد آنها را تنها در معامله دو همجنسی که در بازار دارای دو قیمت متفاوت هستند، مانند گندم مرغوب و نامرغوب، جایز دانستهاند.
منبع: ویکی فقه
