صبح امروز بیست و چهارمین همایش بانکداری اسلامی آغاز به کار کرد. طبق عادت سالانه، در این مراسم از وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی گرفته تا کارشناسان بانکی همگی به سخنرانی می پردازند. می توان پیش بینی از سخنرانی های این عزیزان را این گونه عنوان کرد: بازگویی سیستم بانکداری در ایران، چگونگی اجرای بانکداری اسلامی و در نهایت بیان مشکلات بانکداری در ایران.
این بیست و چهارمین همایش بانکداری اسلامی است، اما در عمل چه عوایدی نصیب سیستم بانکداری ایران، مردم، دولت و بنگاه های اقتصادی که مهمترین مشتریان بانک ها هستند، شده است.
برگزاری هر ساله این همایش خود نشان دهنده این موضوع است که بانکداری ایران خالی از اشکالات شرعی نیست، اما آیا در پایان برگزاری این دست همایش ها، سیستم بانکی کشور تلاش خود را برای منطبق شدن بر بانکداری اسلامی افزون کرده است؟
نخستین کسی که در زمینه بانکداری اسلامی تحقیق کرد سید محمدباقر صدر، فقیه شیعه عراقی بود. او دو روش برای اداره نظام بانکداری پیشنهاد کرد که یکی مستلزم تغییر ساختار اساسی نظام بانکداری بود که به دلیل دشواری های آن تایید نشد و دیگری سیستم بانکداری بدون ربا بود که در آن ضمن حفظ سیستم مرسوم جهانی تلاش می شود از ورود پول های ربوی به سیستم جلوگیری کرد. این روش سالهاست مد نظر بانکداری در کشورهای اسلامی قرار گرفته است.
در ایران نیز قانون بانکداری از نوع دوم یعنی قانون عملیات بانکی بدون ربا، اجرایی شده است، با این حال همواره در مورد ربوی بودن بانکدرای ایران حرف و حدیث زیاد است. حتی در این مورد کار به جایی رسیده است که عده ای از افراد مذهبی حاضر به دریافت وام از بانک های کشور نیستند؛ چرا که آن را دارای شبهه می دانند.
عده ای معتقدند که بانکداری ایران براساس استدلال های علمی مغایر با بانکداری اسلامی است؛ زیرا در بانکداری اسلامی هیچ گاه نرخ ها از ابتدا تعیین شده نیست و بانک و مشتری باید در نتیجه سرمایه گذاری اعم از سود و زیان شریک باشند، اما هم اکنون بانک ها با گرفتن مبلغی به عنوان حق صلح در ابتدای قرارداد تمامی عواقب سرمایه گذاری را به مشتری واگذار کرده و فقط یادآور می شوند که بعد از مدت توافق شده باید اصل و سود را به بانک برگردانند و در غیر این صورت وثیقه مشتری به اجرا گذاشته خواهد شد.
از سوی دیگر برخی دیگر معتقدند بانکداری ایران بانکداری بدون ربا بوده فقط در برخی موارد همانند جریمه جریمه (نزول نزول) دارای شبهه است.
این که بانکداری در ایران، اسلامی است و یا غیر به بحث مفصلی نیازمند است، اما نقش همایش ها و سمینارهای متعددی که هر ساله در این باره برگزار می شود در کاهش شبهات چه مقدار بوده است؟ نگاهی به سرانجام همایش ها نشان می دهد چاپ چند کتاب و چند ویژه نامه در این زمینه تمامی برداشت های حاصل از این همایش ها بوده است و تا سال بعد و همایشی دیگر همه چیز به ورطه فراموشی سپرده می شود.
قطعاً برگزاری 24 همایش در یک زمینه می تواند هر گونه ابهام و مشکلی را در آن زمینه حل و فصل کند، اما نگاهی به شبهه های موجود در سیستم بانکی که از ابتدا به آن وارد بوده است، نشان می دهد تا کنون هیچ گونه طرحی برای رفع آن ارائه نشده، در حالی که بیست و چهار مرتبه همایش بانکداری اسلامی برگزار شده است.
از شبهه های بانکداری ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دریافت جریمه جریمه(نزول نزول)
- تعیین میزان سود در ابتدای قرارداد
- مشارکت نکردن بانک در ضرر و زیان وام گیرنده
- اخذ سودهای بالای 4 درصد
این شبهه ها از اولین روزهای اجرای بانکداری اسلامی به آن وارد شده است، اما در این سه دهه که از اجرای قانون بانکداری بدون ربا می گذرد، هیچ گونه راه حل یا پاسخی برای آنها ارائه نشده است، در حالی که تنها در یک یادآوری باید گفت بیست و چهار بار همایش بانکداری اسلامی برگزار شده است.
منبع: خبرگزاری دانشجو
