قبل از تشکیل بانکداری به شیوه رایج در جوامع بشری پول موجود در جامعه ارزش ذاتی داشت .مثلا سکه ای که توسط حاکمیت ضرب می شد .از جنس طلا یا نقره بود .و حاکمیت برای اضافه کردن سکه نیازمند اضافه کردن طلا و نقره بودند که ان هم به اسانی به دست نمی امد. و بایستی معدن طلا یا نقره ای کشف شود. در این شرایط فرض کنید حاکمیت در سرزمینی که حکمرانی میکرد 1000 سکه طلا را ضرب میکرد و در جامعه مورد استفاده افراد قرار میگرفت حال مردم در داد ستد خویش اگر 100 سال هم داد ستد میکردند و حاکمیت در این مدت سکه ای را ضرب نمیکرد .کل سکه موجودی که افراد داشتند همان 1000 سکه بود .
به عنوان مثال :
فردی 1سکه میداد گندم میخرید فردی دیگر سکه ای که از فروش گندم بدست اورده بود میرفت برنج میخرید و……………….. حال از مردم جامعه بخواهیم مجموع سکه هایشان را بیان کنند .به عدد 1000 میرسیم .به عبارت دیگرتعداد سکه های موجود در جامعه عددی است ثابت .
درمقابل
با تشکیل بانک به شیوه کنونی درجوامع بشری اتفاق عجیبی رخ داده است افتاد. برای روشن شدن بحث مثالی اورده می شود. فرض کنیید. در ایده ال ترین حالت ممکن
1- بانک در قبال کاری که انجام میدهد کارمزدی دریافت نکند
2- مردم پولهایشان را به صورت قرض الحسنه نزد بانک بگذارند
3- و بانک هم این پولها را به صورت قرض الحسنه به دیگران وام دهد
4- پول رایج در جامعه مورد نظر داری ارزش ذاتی باشد به عنوان مثال ((1000 سکه طلا))
حال با این حساب گردش مالی این بانک فرضی را دنبال می کنیم
|
وام قرض الحسنه
|
|
|
سپرده گذاری |
|
1000 پرداخت شود به گروه دوم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه اول
|
|
1000 پرداخت شود به گروه چهارم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه سوم
|
|
1000 پرداخت شود به گروه ششم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه پنجم
|
|
1000 پرداخت شود به گروه هشتم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه هفتم
|
|
1000 پرداخت شود به گروه دهم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه نهم
|
|
1000 پرداخت شود به گروه دوازدهم
|
|
|
1000 سکه توسط گروه یازدهم
|
|
………………………….
|
|
|
……………………
|
|
|
مجموع داریی سکه طلا مردم بر اساس سپرده گذاری در بانک
|
|
|
1000 سکه طلا ضرب در تعداد سپرده گذاری = بی نهایت
|
سوال: مردم جامعه چند سکه طلا در بانک سپرده گذاری کرده اند ؟؟
جواب : بی نهایت
در صورتی که در واقعیت ما دارای 1000 سکه بیشتر نیستیم
حال اگر مردم بیایند سکه طلا هایشان را مطالبه کنند ونزد خویش نگهداری کنند چه اتفاقی می افتد؟؟؟
مسلما بانک نمیتواند سکه های مردم را به انها برگرداند زیرا تعداد سکه ها ثابت است .اما مقدار نقدینگی ایجاد شده بسیار فراتر از تعداد سکه های طلا می باشد.
حال در بانک های مرکزی کشورها برای این که نقدینگی موجود در بازار به سمت بی نهایت سوق پیدا نکند . امده اند راهکارهایی را پیش بینی کرده اند.
((((1-ذخیره قانونی 2-نرخ تنزیل مجدد 3- عملیات بازار باز(آزاد) مطرح کرده اند .که به طور مستقیم می تواند حجم پول را در اقتصاد تغییر دهند. نسبت ذخیره قانونی از جمله ابرازهای غیر مستقیم پولی است که به صورت دستوری از سوی مقامات پولی به نظام بانکی ابلاغ می شود. درگذشته از این ابزار پولی بیشتر به منظور تامین امنیت بخشی از سپرده های مردم و جلوگیری از ورشکستگی بانک ها استفاده می شد . ولی امروزه هدف اصلی از وضع و رعایت این ظابطه کنترل حجم پول و نقدینگی است .بانک مرکزی با تغییر نسبت ذخیره قانونی حجم مصارف بانک ها به ویژه تسهیلات اعطایی آنها را کاهش یا افزایش می دهند.در واقع ذخایر قانونی درصدی از بدهی های بانکهای تجاری و تخصصی به ویژه سپرده های تخصصی به ویژه سپرده های اشخاص است که بانک ملزم به نگهداری ان نزد بانک مرکزی است.
دومین ابزار غیر مستقیم سیاست پولی عملیات بازار باز (ازاد) است . که از طریق دخالت مقامات پولی وبانکی در بازار اوراق بهادار دولتی به منظور تنظیم حجم نقدینگی استفاده می شود. در واقع عملیات بازار باز عملیات پولی مبتنی بر بازار است که توسط بانک های مرکزی با مشارکت اختیاری افراد در نظام بانکی انجام می شود. بانک های مرکزی به منظور اثرگذاری بر نرخ بهره سطح ذخایر بانکی و علامت دادن در مورد وضعیت پولی اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار دولتی (عملیات باز بازار )می نمایند.
بانک ها در شرایطی هم میتوانند ذخایر اضافی را از طریق استقراض از بانک مرکزی با ابرازرنرخ تنزیل (نرخ جریمه در ایران)کسب کنند. این نرخ معمولا پایین تر از نرخ های کوتاه مدت بازار است.و……)))))
منبع : فصل نامه روند پژوهشهای اقتصادی سال نوزدهم شماره 59 پاییز 1390صفحه 63 و64
حال با توجه به مطلب فوق الذکر بیابیم یک بار دیگر سیستم بانکی ایده ال فوق مورد برسی قرار دهیم :
1- ذخیره قانونی برابر با 20 درصد می باشد.
2- بانک در قبال کاری که انجام میدهد کارمزدی دریافت نکند
3- مردم پولهایشان را به صورت قرض الحسنه نزد بانک بگذارند
4- و بانک هم این پولها را به صورت قرض الحسنه به دیگران وام دهد
5- پول رایج در جامعه مورد نظر داری ارزش ذاتی باشد به عنوان مثال ((1000 سکه طلا))
|
وام بانکی
|
|
ذخیره قانونی برابر با 20 درصد نزد بانک مرکزی
|
|
سپرده گذاری
|
|
|
800 سکه وام به گروه دوم
|
|
200 سکه نزد بانک مرکزی
|
|
1000 سکه سپرده گذاری توسط گروه اول
|
1
|
|
640 سکه وام به گروه چهارم
|
|
160سکه نزد بانک مرکزی
|
|
800 سکه سپرده گذاری توسط گروه سوم
|
2
|
|
512 سکه وام به گروه ششم
|
|
128 سکه نزد بانک مرکزی
|
|
640 سکه سپرده گذاری توسط گروه پنجم
|
3
|
|
409.6 سکه وام به گروه هشتم
|
|
102.4 سکه نزد بانک مرکزی
|
|
512 سکه سپرده گذاری توسط گروه هفتم
|
4
|
|
327.68 سکه وام به گروه دهم
|
|
81.92سکه نزد بانک مرکزی
|
|
409.6 سکه سپرده گذاری توسط گروه نهم
|
5
|
|
مجموع ذخایر قانونی نزد بانک مرکزی تا مرحله 5
|
|
مجموع سپرده گذاری مردم تا مرحله 5
|
|
|
672.32 سکه طلا ذخیره قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی می باشد
|
|
3361.6سکه طلا مردم نزد بانک ها سپرده دارند
|
|
حال این کار را تا مرحله 5 برسی کنیید . حال مجموع سپرده های سکه طلای مردم را با یکدیگر جمع کنیید . مقدار سکه هایی که به عنوان ذخیره قانونی نزذ بانک مرکزی قرار دارد را بایکدیگر جمع کنیید به نتایج جالبی خواهیم رسید.
حال مردم نزد بانک ها داری 3361.6 سکه طلا می باشند درصورتی که ما میدانیم تعداد کل سکه های طلای موجود 1000سکه می باشد .
دوباره همان مشکل قبل البته تعدیل شده تر رخ خواهد داد .وبانک مرکزی مجبور خواهد شد . با اتخاظ سیاست های پولی و مالی که اشاره شد . اقدام به تغییر سیاست های پولی مالی خواهد شد.
1-تغییر مقدار ذخیره قانونی و ابلاغ ان به بانک ها
2- فروش اوراق مشارکت و اوراق بهادار
و…………….
حال انکه فروش اوراق مشارکت ان هم ساخت اتوبان سد و…………تنهایک مسکن برای تعادل نقدینگی وسکه موجود می باشد
حال اگر مردم سکه های خود را از بانک ها طلب کنند و نزد خویش نگهداری کنند چه اتفاقی می افتد؟؟؟
حال در دنیای واقعیت ما شاهد دریافت و پرداخت سود توسط بانک ها مواجهه هستیم .و ازطرف پول موجود داری ارزش ذاتی نمی باشد
سوال اساسی این است که ایجاد بانکداری اسلامی با چه ابرازی قابل اجراست ؟یا این که یک توهم است؟
دانلود این مقاله به صورت PDF
من الله توفیق
محمد مهدی صفری
