گروه اقتصاد: استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا ترویج تبلیغات با ماهیت قرعه‌کشی را عامل گسترش مصرف‌گرایی و از بین رفتن همبستگی در جامعه دانست و گفت: برخی جوایز که از لحاظ منطقی با فروش محصولات مطابقت ندارد، شبهه پولشویی را به ذهن متبادر می‌کند.
حسین راغفر، استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با مدل جدید بازاریابی ناشی از قرعه‌کشی و آثار سوء آن بر نظام مصرف خانواده گفت: در ابتدای بحث باید به این نکته اشاره کرد که متاسفانه این نوع بازاریابی یک قرعه‌کشی و بخت‌آزمایی است و تاسف‌آورتر از آن این است که واکنشی از سوی مسئولین ذیربط در این راستا مشاهده نمی‌شود. شاید ظاهر قرعه‌کشی تغییر کرده باشد، اما آنچه مشخص است، منطق ماجرا همان قرعه‌کشی است.
قرعه‌کشی رسانه‌ای و رشد روحیه بخت‌آزمایی
وی افزود: جای سوال است که چرا در رابطه با بخت‌آزمایی که احکام شرعی قائل بر حرمت آن هستند، در اینگونه موارد، ما واکنشی نشان نمی‌دهیم. مشخصا این نوع تبلیغ و بازاریابی تبعات سوء و مخربی به دنبال خواهد داشت که از جمله می‌توان به تغییر فرهنگ جامعه و ترغیب و ترویج روحیه مصرف‌گرایی اشاره کرد. در این فرهنگ، افراد به سمت خرید کالاهایی می‌روند که به آن نیاز ندارند یا به بیان دیگر نیاز اساسی ندارند. حال آنکه این سرمایه می‌توانست در خدمت تامین مایحتاج مهم‌تر و حتی پس‌انداز برای آینده خانواده تبدیل شود.
آسیب به تولید ملی
وی تاکید کرد: این مصرف‌گرایی در حالی رشد فزاینده به خود گرفته که می‌توان منابع آن را در امر سرمایه‌گذاری داخلی نیز مصرف کرد، اما متاسفانه از آنجا که بسیاری از این کالاها ماهیت وارداتی دارند، عملا با این نوع تبلیغات و خرید محصولات مربوط به آن نه تنها باعث افزایش قیمت این کالاها به واسطه افزایش تقاضا می‌شویم، بلکه در برابر تولید داخلی ایستادگی می‌کنیم و همچنین باعث خروج سرمایه از کشور نیز خواهیم شد.
افزایش روحیه حرص و آز و گسست اجتماعی در امت اسلامی
راغفر، ضمن بیان این نکته که رشد مصرف‌گرایی منجر به افزایش روحیه فردگرایی خواهدشد، افزود: این موضوع (فردگرایی) در جامعه ما تا حدی پیش رفته که می‌بینیم مردم برای کسب یک یا دو درصد سود بیشتر سالیانه، منابع خود را از یک بانک خارج و در بانک دیگر سپرده‌گذاری می‌کنند. حال آنکه بنا به آموزههای اسلام، کمک به هم‌نوع یکی از با ارزش‌ترین رفتارهای هر مسلمان است و در همین جامعه ما نیازمندان بسیاری هستند که به قرض‌الحسنه احتیاج دارند یا جوان‌هایی که به خاطر فقدان منابع قرض‌الحسنه نمی‌توانند زندگی مشترک یا فعالیت تولیدی خود را آغاز کنند.
کارشناس مسائل توسعه در ادامه تاکید کرد: این نوع تبلیغات و ترویج آن منجر خواهد شد تا جامعه همبستگی خود را تا حد زیادی از دست بدهد و به شکل جامعه اتمی تبدیل شود. جامعه اتمی به معنای اجتماعی است که افراد به مثابه سلول‌ها و اتم‌های جدای از هم دنیای خود را دارند و نسبت به دیگر بخش‌ها و اعضای جامعه هیچ همبستگی ندارند. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم بخشی از مشکلات رکود تورمی ما ناشی از همین روند است. چراکه افزایش روحیه مصرف‌گرایی در کنار گسست پیوندهای اجتماعی که فردگرایی را ترویج می‌کند، منجر به تقاضا برای کالاهای لوکس و وارداتی خواهدشد و همین واردات زمینه نابودی تولید را فراهم می‌کند و زمانی که تولید نباشد، اشتغال نیست و به همین منوال تورم نیز افزایش خواهدیافت.
پولشویی در قالب قرعه‌کشی
راغفر، با بیان این مطلب که برخی از این قرعه‌کشی‌ها ماهیت مشکوکی دارند، گفت: اینکه بنگاهی مایل است تا صدها میلیون تومان هزینه تبلیغ تلوزیونی کند و صدها میلیون تومان نیز جایزه قرعه‌کشی را پرداخت کند، در حالی که وضعیت اقتصادی مردم نیز به حدی نیست که بتواند انتظار داشت این نوع جوایز از لحاظ منطقی با فروش محصولات مطابقت داشته باشد، برخی شبهات پیرامون پولشویی را نیز به ذهن متبادر می‌کند. چه اینکه خود صدا و سیما به عنوان رسانه ملی نیز می‌تواند مشروعیت عامی برای این محصولات و صاحبان بنگاه‌های آن به همراه داشته باشد.
رسانه ملی و رفتار متناقض
کارشناس مسائل فقر در پایان خاطرنشان کرد: این قبیل تبلیغات در حالی در رسانه ملی ما پر رنگ شده که مدیران این سازمان همواره شعار حمایت از تولید داخلی و مقابله با مصرف‌گرایی را سر داده‌اند و جالب اینکه این تناقض نه تنها در تبلیغات که در برنامه‌های تولیدی آن نیز مشهود است. باید این مسئله را مدنظر قرار داد که این نوع بازاریابی‌ها اگرچه در کوتاه‌مدت برای رسانه‌ها درآمدزایی خواهد داشت، اما در عمل اتفاقی که رخ می‌دهد نابودی تولید ملی و زیان بیشتر به اقتصاد ملی است.
منبع:خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)
