به گزارش سرویس اقتصادی صبح توس، “بانکداری بدون ربا”، “بانکداری اسلامی”، “وام‌های بدون بهره” و عباراتی ازاین‌دست مدت‌هاست که از سوی صاحب‌نظران بیان‌شده است؛ اما سؤال اینجاست آیا تاکنون این عبارات از روی کاغذ به واقعیت تبدیل‌شده‌اند یا در قالب کلمات زیبا باقی‌مانده‌اند؟ یکی از انتقادات رایج به سیستم بانکداری کنونی کشور عاری نبودن قراردادها و تراکنش‌های مالی از رب است. تا جایی که برخی از مراجع دینی کنونی حکم به حرمت معاملات بانکی و حتی سپرده‌گذاری قرض‌الحسنه در این بانک‌ها نیز داده‌اند.
منتقدین جریان حاکم بر بانکداری کشور معتقدند که در بسیاری از قراردادهای کنونی نظام بانکی کشور که مبتنی بر قانون بانکداری بدون ربا تنظیم‌شده به‌جای تغییرات مبنایی در نظام بانکی به تغییرات ظاهری اکتفا شده و عملاً به‌جای تحول و حذف اصل ربا از عقود بانکی، واژه ربا و بهره از این عقود حذف‌شده و به‌جای آن واژگان دیگری مانند نرخ نسیه، سود علی‌الحساب و نرخ سود مشارکت جایگزین شده است.
اما با ورود بانک‌های خصوصی به شبکه بانکی و سپس رشد قارچ گونه انواع مؤسسات مالی و اعتباری، مسابقه نرخ سودهای پرداختی که دیگر مشخص بود هیچ رابطه‌ای با حوزه واقعی اقتصاد ندارد آغاز شد؛ که این خود سرآغاز مشکلات بسیاری برای مردم و مسئولین بانکی نیز شد. ظهور و سقوط مؤسسات اعتباری در بازه‌های گوناگون یکی از نتایج این بازی با کلماتی بود که دیگر همگانی شده بود. این همگانی شدن بازی با کلمات به قراردادهای فردی نیز رسوخ کرد. مؤسسات تجاری و تولیدی که به اسم مضاربه و مشارکت و مانند آن شکل گرفتند و سرمایه مردم را جمع و به‌اصطلاح سود علی‌الحساب پرداخت می‌کردند نیز از دیگر ثمرات این بازی با واژگان بود.
همان‌گونه که از این روند مشخص است بازی با کلمات نه‌تنها نتوانست ماهیت ربوی و متکی بر بهره قراردادها را تغییر دهد بلکه بالاخره درجایی چهره اصلی خود را نمایاند و حتی بعد از مدتی، واژگان اصلی بهره و ربا به‌صورت رسمی تبلیغ نیز می‌شوند. برای مثال در تبلیغ یک نمایندگی فروش خودروهای خارجی در صفحات ویژه یک روزنامه استانی به‌صراحت جدول نرخ بهره تعلق‌گرفته به اقساط فروش خودرو ذکرشده و با مباهات نرخ پایین‌تر آن از سودهای علی‌الحساب بانکی به‌عنوان مزیت خرید اقساطی پررنگ می‌شود و اگر انصاف بدهیم واقعاً بهره پرداختی برای خرید اقساطی با بهره بانکی چه فرقی می‌کند؟
شاید بهتر می‌بود نظام بانکی هم صراحت به خرج می‌داد و از بهره پرداختی سخن می‌گفت تا دغدغه مندان نظام بانکی بدون ربا، زودتر از این به فکر بازنگری در قانون بانکداری می‌افتادند؛ امری که چندی است به همت برخی از نمایندگان مجلس در حال بررسی در مجلس است.
مقام معظم رهبری دریکی از راهبردهای پیشنهادی خود در توسعه اقتصادی می‌فرمایند: «نکته‌ای که باید به آن توجه شود این است که اگر کشور بخواهد به آبادانی موردنظر اسلام دست پیدا کند که آبادانی موردنظر اسلام یعنی آبادانی درد اعلی برای کشور باید نیروهای جامعه به شکل درهم‌تنیده در کنار هم در خدمت یکدیگر قرار گیرند اسلام به هیچ حدی از رشد و توسعه اقتصادی و رفاه عمومی قناعت نمی‌کند.»(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار کارگران کشاورزان و صنعتگران)
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات دیگر خود با صراحت از این دغدغه سخن می‌گوید: «ما این رشدهای بادکنکی را پیشرفت اقتصادی نمی‌دانیم. کشور به سرمایه انسانی و طبیعی و هویت ذاتی متکی است و مستوجب رشد و شکوفایی واقعی اقتصادی است اما نه آن‌گونه که بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول برای ما نسخه بنویسند و ما هم طبق همان نسخه اقتصاد خودمان را تدوین کنیم. ما برنامه و سیاست داریم و همان‌طور که گفتیم ما می‌توانیم. اگر کسی بگوید که ما جز با تسلیم در مقابل این برنامه‌ها نمی‌توانیم حرکت اقتصادی بکنیم قضاوت خوش‌بینانه در مورد او این است که بگوییم، کشور، ملت و سرمایه‌های کشور را نشناخته است. البته قضاوت‌های بدبینانه هم می‌شود کرد.» (مقام معظم رهبری، راهبردهای ولایت، جلد پنج)
آیا این صراحت لهجه برای به خود آمدن مسئولان کافی نیست! واضح است که ازنظر مقام معظم رهبری آسیب‌های بانکی و اقتصادی انقلاب اسلامی اگر از آسیب‌های دیگر خطرناک‌تر نباشد از آن‌ها کمتر نیست لذا توجه به آسیب‌های اقتصادی، مهم و ضروری می‌باشد.
منبع: صبح توس
