حجت‌الاسلام علی باقری، استاد حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به این پرسش که« چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟» ربا را یکی از خطرناک‌ترین آفات زندگی اسلامی دانسته و گفت: شکی در حرمت ربا بر اساس آیات و روایات اسلامی نیست، ریشه ربا از زیادی است که در ازای چیزی بیشتر دریافت شود، این زیادی است که در ازای زمان است
و ارزش مالی ندارد.
وی ادامه داد: ربا بر دو نوع کلی است، ربای در معامله که دلیل آن تعبدی است، زیرا این معامله دلیل اقتصادی عقلی ندارد، نوع دیگر ربا در قرض است که عرف در جامعه این را مطرح می‌کنند و اخبار و روایات زیادی بر حرمت این ربا وارد شده است، شهید مطهری تعبیر زیبایی دارند که خداوند متعال ربای از ربای معاملی مردم را نهی کرده‌اند که وارد در معامله در قرض به طور اولی نشوند.
گستره ربا در قرض
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به دامنه گسترده ربا در قرض اظهار داشت: در ربای قرضی باید دقت شود که این ربا منحصر در قرض نیست و هر دینی یا چیزی که مشمول گذر زمان شود و در ازای آن چیزی زیاده گرفته شود، حرام است، در دین اسلام می‌بایست اصل مال برگردد و زیاده تر از آن حکم ربا را دارد.
وی افزود: در جامعه کسانی هستند که پول در اختیار دارند و تصمیم دارند که از این سرمایه استفاده کنند و این جایز است و حرمتی ندارد، اما مجراهایی که می‌بایست در آن سرمایه گذاری شود، باید مشخص شود تا شخص در ربا نیفتد، چون ریسک سرمایه گذاری بالا است، به همین خاطر مردم سرمایه خود را در اختیار ربا قرار می‌دهند و این ضعف بزرگی است.
راه های سرمایه گذاری تبیین شود
حجت الاسلام باقری خاطر نشان کرد: جامعه اسلامی باید این قدرت را داشته باشد که راه‌های سرمایه گذاری آسان را به مردم نشان دهند تا به جای پول ربوی دادن به کارهای اقتصادی بپردازند.
وی تصریح کرد: از نظر عقل باید راه تجارت و کار تولیدی تبیین و به صورت شفاف برای جامعه و سرمایه داران ارائه شود، مردم اعتقاد به حرمت ربا دارند، ولی ریسک در سرمایه گذاری و وارد شدن در فضای تجارت بالا است و در این زمینه باید کار شود.
فضای اعتماد در اقتصاد جامعه
این کارشناس حوزوی حاکم شدن اعتماد بر فضای اقتصادی جامعه را مهم دانسته و اظهار داشت: در حقیقت باید در بحث سرمایه‌گذاری در جامعه فضای اعتماد حاکم شود، ما بانکی که در شرایط کنونی بر اساس مشارکت و عقود اسلامی کار کند و در جامعه منشأ برکات اقتصادی شود، نداریم و این ضعف بزرگی است.
وی افزود: بانک خوب بانکی است که در سود و زیان سرمایه، طرفین سهیم باشند، در حال حاضر فقط سود را افزایش می‌دهند و بانک‌ها خودشان کار اقتصادی می‌کنند و اکثر سود به جیب بانک‌ها سرازیر می‌شود، نظام بانکی در اصل بر اساس مشارکت صحیح بنا نشده است و اجرا هم نمی‌شود.
کم رنگ شدن حرمت ربا در جامعه
حجت الاسلام باقری با بیان کم رنگ شدن حرمت ربا در جامعه و سیستم بانکی بیان داشت: در حال حاضر بانک حرمت ربا را نگه نمی‌دارد و علنی مسأله سود تضمینی را مطرح می‌کند، مردم نیز به بهانه سود تضمینی که فریبنده است وارد این سرمایه گذاری می‌شوند و فضای رباخواری گسترش می‌یابد.
وی ادامه داد: ما باید به شکلی عمل کنیم که کلاه شرعی برای مردم جایز نشود و به نام سود و بهره بانکی وارد ریا نشوند، باید حرمت ربا در سطح جامعه حفظ شود تا مردم از ربا جدا شوند و به سوی کار اقتصادی مولد بروند.
ضرورت نظارت بیشتر بر بانک‌ها
این استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر نظارت بیشتر بر بانک‌ها اظهار داشت: در مرحله اول باید بانک اصلاح شود و بر عملکرد آن از نظر ربوی و غیر ربوی بودن، نظارت کرد، قانون بانک داری نیز باید مورد تجدید نظر قرار گیرد و باید برای بانک‌ها تبیین کرد که ما به دنبال بانک بدو ربا هستیم.
وی تصریح کرد: تحقیقات زیادی درباره بانک بدون ربا در حال انجام است، در پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی، کارهای کلانی در این زمینه صورت گرفته است، اما باید این تحقیقات عملیاتی شود و نهادهای رسمی مانند بانک مرکزی نیز باید در عملکرد خود تجدید نظر کنند و حرمت ربا را در جامعه پر رنگ کنند.
ضرورت ورود کاربردی مراجع تقلید و علما به مسأله ربا
حجت الاسلام باقری ادامه داد: در حال حاضر انجمن‌های حوزه در زمینه اقتصاد و مسائل بانکی فعال هستند، اما لازم است که مراجع بزرگوار تقلید به صورت کاربردی وارد مسأله ربا و بانکداری بدون ربا شوند، البته در فضای علمی و انتزاعی کارها صورت گرفته است، اما باید بانک بدون ربا نهادینه شود.
وی در پایان ابراز داشت: نیاز جامعه این است که حوزه های علمیه و مراجع تقلید با قدرت تمام وارد صحنه جامعه شده و ربا را هم در جامعه و هم در سیستم بانکی حذف و به جای آن بانک اسلامی بدون ربا و بهره را مطرح کنند.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، دو پرسش از این پرسش‌ها مربوط به موضوع دروغ بود.
گفتنی است، پرسش‌های زیر بخش از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و… مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟
چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟
منبع: موسسه فرهنگی ولا منتظر
