سوال كليدي : آيا ذات بانك ملازم با رباست ؛ يا عملكرد خلاف قانون ، بانك ها را دچار مشكل كرده است؟
اين بحث مدتي ست كه در محافل اقتصادي انقلابي، مطرح ميشود.
اهميت : اگر ذات بانك را ربوي در نظر بگيريم ، با اصل وجود بانك مقابله ميكنيم …. اما اگر عملكرد بانك ها را غلط بدانيم ، سعي بر اصلاح قانون و ساختار و نظارت و آموزش بانكداران خواهيم داشت.
گروه اول،
ربوي بودن ذات بانكداري را رد كرده اند و معتقدند بانك ها ميتوانند غيرربوي كار كنند. دوستان معتقدند ، مشكل بانكهاي كشور عدم عمل به قانون و نظارت است نه مشكل ذات ربوي.
ايشان ميفرمايند؛ همين سيستم بانكداري فعلي ميتواند صددرصد اسلامي عمل كند.
.
گروه دوم،
معتقدند بانك ذاتا ملازم با رباست و بدون ربا امكان حيات ندارد. ايشان معتقدند ، از نظر تاريخي بانك يك نهاد يهودي ست كه براي ربا ساخته شده و مانند كازينو كه امكان ندارد حرام را از آن حذف كنيم ، ذات بانك ربا ست وبايد از بين برود.
.
البته هر دو ديدگاه ، وضعیت فعلی بانکی کشور را نامطلوب میدانند و سعي در اصلاح دارند . ولي با توجه به نوع نگرش ، راهكارهاي مختلف و بعضا متضادي مطرح ميشود.
.
1- مشکل بانک عملکردی ست.
2- مشکل بانک ذاتی ست.
.
برای کسانی که به دنبال راه حل هستند ، انتخاب یکی از دو دیدگاه اهمیت زیادی دارد.
.
کسانی که عملکرد بانک ها را خطا میدانند ، به اصلاح دستورالعمل ها و توجیه مشتریان و نظارت و تعهد پرسنل بانکی معتقدند.
این دیدگاه ، بانک را مثل شمشیری میدانند که باید در دست انسان صالح قرار گیرد تا نتایج مطلوب داشته باشد و اقتصاد مسلمین را ارتقا بخشد.
راهکار این دوستان ، الزام بیشتر بانک ها به اجرای همین قانون بانکداری بدون ربای فعلی و احيانا ارتقاي دستورالعمل ها است.
.
کسانی که ذات بانک را دچار مشکل میدانند ، اساسا کلمه ی بانکداری اسلامی را قبول ندارند و بانک بدون ربا را غیرقابل تحقق میدانند.
این دیدگاه ، بانک را مثل کاواره میدانند که گناه (ربا) جزء لاینفک آن است و اساسا وجودش برای رباست و بدون ربا غیرممکن است.
راهکار این دوستان ، طراحی و اجرای نظام اقتصادی جایگزین است.
.
البته در برخی عملکردهای بانک مانند سهولت در انتقال وجوه و تجارت ، اشکالی وارد نمیکنند ؛ اما در اصل وجودی بانک دو طرف نظرات متفاوتی دارند.
.
………………………………………………………………….
“”.بت شکن معتقد است ، ذات بانک رباست.””
استدلال :
1- رباخورهای بازاری را ابتدای انقلاب دستگیر و زندان میکردند. بعد از تصویب قانون بانکداری بدون ربا ، رباخوران بازاری هم طبق همین قانون همان کار قبلی خود را میکنند. الان قانون بانکی ضامن رباخور های بازاری هم هست.
.
2- این قانون بانکداری بدون ربا چه طور قانونی ست که با این همه حساسیت و نظارت از سال 62 تا حالا نتوانسته اجرا شود. همه میدانند کارمندان بانکها جرات ندارند ذره ای متفاوت از دستورالعمل کاری خود عمل کنند. سیستم الکترونیک و دوربین ها هم که در سطح بسیار بالایی قرار دارد.
.
3- ورود نهادهای انقلابی سپاه و بسیج و انسان های مذهبی به بانک داری ، نه تنها بهبودی در عملکرد بانک نداده ، بلکه بدتر هم شده است. اگر مشکل از اجرا بود که باید با افراد مومن مشکل حل میشد. من با بسیاری از کارمندان بانک انصار و مهر و رسالت و …. که صحبت میکنم ، به شدت دغدغه ربا دارند ولی در این سیستم هضم میشوند و متاسفانه ملعونند. (به تصریح آیت الله جوادی آملی)
.
4- سیستم پولی بانکی فعلی یک ساختار هرمی به شرح زیر دارد :
در راس این هرم فدرال رزرو آمریکاست.
زیر مجموعه ی اول بانک های تجاری آمریکاست.
زیرمجموعه ی دوم بانک مرکزی کشورهاست.
زیرمجموعه ی سوم بان کهای تجاری کشورهاست.
در واقع تصمیمات بانک مرکزی آمریکا شرایط اقتصاد همه ی دنیا رارقم میزند. اگر فدرال رزرو نرخ بهره را تغییر دهد ، ارزش دلار تعیین میشود و متعاقبا شرایط سایر اقتصادها تغییر میکند.
.
5- دوستان عملکردی به عقود بانک ها نگاه میکنند. عقودی که همه با حیله ی ربا شرعی شده اند. حیله ی ربا حلال است. اما تاثیرات مادی اش را دارد. درست است که ربا نیست. حیله ی ربا شاید اثرات معنوی نداشته باشد اما اثرات اقتصادی اش را که دارد. کسی که ادعا نمیکند عقود بانکی بیع است.
.
6- عقود بانکی را فقط در شعب بانکی بررسی نکنید. اگر ساختاری نگاه کنید متوجه میشوید که نرخ بهره بانک مرکزی اعلام میشود و ربطی به عقود ندارد. در واقع راس ساختار بانکی نرخ بهره ی بانک مرکزی ست. اگر فرض کنیم کل عقود بانکی درست است و فقط به نرخ بهره اشکال بگیریم ، یعنی سیستم بانکی میگوید 2*2=5 سپس 5*2=10 سپس 10*2=20 سپس 20*2=40 و الی آخر. در نهایت استدلال میکنند 2*20=40 که درست است.
.
7- اصل وجود بانک به خاطر وجود پول اعتباری ست. اگر پول طلا باشد و خلق نشود ، امکان ادامه حیات بانک وجود ندارد. همه اقتصاددان ها قبول دارند که نرخ بهره صفر یعنی ورشکستگی بانک. مثل درصد الکل صفر که یعنی حلال بودن دلستر.
.
8- سال 62 حدود 10000 نفر درکل سیستم بانکب کشور شاغل بودند. این عدد در سال 93 به حدود 120000 نفر رسیده است و هر روز دارد بیشتر میشود. جلوی این غده ی سرطانی را هرچه زودتر بگیریم ، احتمال بحرانش کمتر است. توسعه بیشتر این سیستم یعنی نابودی کامل مشاغل واقعی .
.
9- مشکل تئوریسین های حوزه ی پولی و بانکی عدم توجه به وجود مشکل در اصل پول اعتباری است. بانک زائیده ی پول اعتباری ست و در صورت استفاده از پول ثابت ، بانک و ربا در سیستم اقتصادی به حاشیه میرود.
منبع: بت شکن
