احکام بانک ها؛ آیت الله وحید خراسانی مدظله
*سپرده گذاری دربانک و گرفتن سود آن
سؤال397: سپره گذاری در بانک با شرایط استفاده در معاملات بدون ربا که در قراردادهای بانکهای می باشد چگونه است؟آیابین بانکهای خصوصی ودولتی دراین موردفرقی هست؟
پاسخ: سپرده گذاری در بانک در صورتی که به عنوان قرض باشد، چه به نحو سپرده ثابت ( یعنی صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معینی نمیتواند از پول خود استفاده نماید) چه به نحو حساب در گردش ( یعنی صاحب پول هر وقت بخواهد میتواند از پول خود استفاده کند) چنانچه سپرده گذار شرط سود نکند و خود را طلبکار نداند اگر چه بانک به او سود بدهد اشکالی ندارد و جائز است. همچنین اگر بانک پول را به عنوان مضاربه بگیرد ،وشرائط شرعی مضاربه که در رساله عملیه مذکور است رعایت شود،گرفتن سود مانعی ندارد، ولی اگر بانک دولتی باشد، بنابر احتیاط واجب قبل از تصرف در سود یک پنجم آن‌را به نیّت مافی‌الذمّه به سادات فقیر بدهد و چهار پنجم بقیه، از منافع او بوده، وبا گذشت سال خمسی متعلق خمس می‌باشد.
سؤال 398: آیا وام گرفتن از بانک یا قرض الحسنه های امروزی مشروع است؟
پاسخ: وام گرفتن از بانکهای اسلامی و وام دادن به آنها که در آن شرط سود و فایده باشد ،ربا و حرام است ،ولی میتوان به راههایی از ابتلا به ربا پرهیز کرد ،مانند اینکه وام گیرنده ،کالایی را از بانک یا وکیل او به نسبت معینی مثلا ده یا بیست در صد ،گران تر از قیمت بازار بخرد ،وشرط کند که بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی به او قرض دهد ،ویا اینکه کالایی را به بانک یا وکیل او به کمتر از قیمت بازار به نسبت معینی بفروشد و شرط کند که بانک مبلغ مورد تقاضای او را تا مدت معینی قرض دهد.
*مصرف وام در غیر مورد آن
سؤال 399: آیا می توانیم وام مسکن گرفته و آن را در غیر مورد مسکن بکار ببریم یا وام خودرو را در مورد دیگری مثل خرید زمین بکار بریم؟
پاسخ: باید در همان جهت که معین شده مصرف شود.
*جریمه دیرکرد
سؤال 400: آیا جریمه دیر کرد توسط بانک ودارایی (مالیات) صحیح است یا ربا می باشد؟
پاسخ: جریمه در مورد تأخیر پرداخت وام جایز نیست.
*سپرده گذاری در بانکهای غیر اسلامی به قصد گرفتن سود
سؤال 401: آیا سرمایه گذاری در بانکهای غیر اسلامی و گرفتن سود آن (یعنی نزول گرفتن از غیر مسلمان) جایز است؟
پاسخ: گذاردن سرمایه در بانکهای غیر اسلامی به قصد گرفتن سود جایز می باشد در صورتی که حربی باشند و در صورتی‌که بانک خصوصی توسط اهل ذمّه تأسیس شود، معامله ربوی با آن صحیح نمی‌باشد ولی اگر در آن بانک پول گذاشته شود، گرفتن سودی که آنها می‌پردازند (بنابر قاعدة الزام) مانعی ندارد.
*دریافت جوایز بانکی
سؤال 402: آیا گرفتن جایزه‌های بانکی جایز است؟
پاسخ: اگر قرعه کشی در بانک شرط نشود و به عنوان تشویق باشد، در این صورت عمل قرعه جایز است و کسی که قرعه به نام او اصابت کند جایز است آن جایزه را بگیرد، هرچند احتیاط واجب آن است که اگر بانک دولتی یا مشترک باشد، یک پنجم آن‌را به نیّت مافی‌الذمّه به سادات فقیر بدهد، و بقیه از منافع آن سال می‌باشد که اگر در مؤونه‌ی آن سال صرف نشود باید خمس آن‌را بپردازد.
*حقوق کارمندان مؤسسات مالی ربوی
سؤال 403: اگر مؤسسه‌ای مالی یا بعضی بانکها معاملات ربوی انجام دهند آیا حقوقی که کارمندان آنها می‌گیرند حلال است؟
پاسخ: اشتغال به کارهایی که مربوط به معاملات ربوی است، جایز نمی‌باشد و کارمندی که در این نوع کارها مشغول است در مقابل آن نمیتواند اجرت بگیرد. و اما کارهایی که ارتباطی با معاملات ربوی ندارد، اشتغال به آنها و اجرت گرفتن برای آنها جایز است.
