با توجه به تغییر قالب سایت و تغییراتی در بخش های گوناگون، مشکلاتی در بخش های گوناگون بوجود آمده که در حال رفع این مشکلات و بازسازی بخش های آسیب دیده هستیم. از شکیبایی شما متشکریم.

بدهی و سبک زندگی

زندگی بر مبنای بدهی از کجا شروع شد؟
چرا ایرانیانی که پیشینه الگوی معیشت کدآمایی را در تمدن گذشته خود دارند حالا وام گیرنده ترین مردم در دنیا هستند؟
سبک زندگی اسلامی

گزارش توسعه مالی بانک جهانی ۲۰۱۴ که ماه گذشته میلادی منتشر شده است حاوی آمار و اطلاعات مربوط به سال ۲۰۱۱ از ۱۰۰ شاخص مربوط به بانکداری و تامین مالی است.در حوزه وام یا قرض، آمار و اطلاعات این گزارش نشان می دهد، ایرانیان رتبه ۱ وام گیرندگی(شاخص کل)، رتبه ۱ وام گیرندگی از موسسات مالی، رتبه ۲ وام یا قرض گیرندگی از صاحبکار، رتبه ۶ قرض گیرندگی از خانواده و دوستان و رتبه ۲۸ وام گیرندگی از اشخاص خصوصی را دارند.

وام در زندگی های ما ریشه دوانده ، امروزه وام ازدواج به یکی از پیش نیاز های اصلی شروع یک زندگی تبدیل شده است. زندگی جوان ایرانی با وام شروع میشود و با وام هم ادامه پیدا میکند؛ وام مسکن، وام خرید خودرو، وام خرید لوزم منزل ، وام …
وام یعنی استفاده از پولی که وجود ندارد ! استفاده از پولی که بعدا قرار است تولید و کسب شود . وام یعنی همواره خرج ما یک و یا چند ده قدم از دخل ما جلوتر است اما این فاصله اغلب نه تنها از بین نمی رود بلکه با سود وام ها تصاعدی زیاد می شود؛ ضمن اینکه تضمینی وجود ندارد که ما در آینده درآمدی بهتر از امروزمان داشته باشیم.به راستی این وام ها از کجا وارد زندگی ما شدند؟


“طمع”
به عنوان اصلی ترین مولفه نظام سرمایه داری فرد را برای دست درازی به پولی که وجود ندارد تحریک میکند و بعد به او از طریق وام این اجازه را میدهد که از این پول استفاده کند، اکنون او وام دار و بدهکار است.

“بدهی” ،مقوله شناخته شده ای که حالا دیگر جزئی از زندگی طیف گسترده ای از مردم جهان است. همانطور که در نقشه آینده پژوهی ریچارد واتسون، بدهی(Debt) به عنوان یک مگا ترند (گرایش اصلی) در وضعیت جوامع جهان آمده است.

فلسفه وام به بدهی گرایی می انجامد و بدهی فرد را اسیر میکند؛ گرچه اسارت حاصل از بدهی جنبه عینی ندارد اما این اسارت مدرن جوانب مختلف زندگی را در بر میگیرد و محدودیت ها و فشار های زیادی را بر وی متحمل می سازد؛ همانطور که در همان نقشه (نقشه آینده پژوهی ریچارد واتسون) میبینیم مگا ترند اضطراب (Anxiety) با بدهی در ارتباط است . اضطراب و عدم آسایش وجه دیگری از بدهی است که آن هم مانند سازو کار به اسارت کشیدن فرد از طریق وام معمولا نادیده گرفته میشود.

نقشه آینده پژوهی ریچارد واتسون

اسلام برای برطرف شدن نیاز های اساسی در جامعه، برای آن دسته افرادی که توانایی برطرف کردن نیاز های خود را ندارند “قرض الحسنه” را مطرح میکند که سازو کاری متفاوت از وام دارد.
اما برای نیاز هایی که غیر ضروری هستند ،ما در سبک زندگی دینی مفهوم “قناعت “ را داریم که به عنوان یک اصل و ارزش مطرح است.
قناعت مربوط به شرایط خاصی از زندگی نیست ،خصلتی در انسان و مولفه ای در سبک زندگیست که موجبات بی نیازی،عزت نفس ، راحتی و…را فراهم می آورد. اهمیت قناعت در سبک زندگی اسلامی وقتی بیشتر مشخص میشود که در مقایسه با بدهی در سبک زندگی نظام سرمایه داری قرار میگیرد .
اگرچه در نگاه اول استفاده از وام سبب تسریع رفع نیاز و قناعت به گونه ای خودداری و محدودیت است اما وقتی با کل نگری، همه جانبه نگری و آینده نگری به این دو مولفه نگاه کنیم خواهیم دید که وام و بدهی چگونه ما را در بلند مدت تحت فشار قرار داده و گرفتار می سازد و قناعت تا چه اندازه میتواند ما رادر ساختن یک زندگی مطمئن یاری دهد و از دیگران بی نیاز سازد.امام علی (ع) می فرمایند :

اَطيَبُ العَيشِ القَناعَةُ؛
خوش‏ترين زندگى، زندگى با قناعت است.

(تصنیف غررالحکم و درر الکلم ص391 )

مَنِ اقتَصَرَ عَلى بُلغَةِ الكَفافِ فَقَدِ انتَظَمَ الراحَةَ وَ تَبَوَّأَ خَفضَ الدَّعَةِ؛
هر كس به مقدار كفايت، قناعت كند، آسايش مى‏ يابد و براى خويش زمينه گشايش فراهم مى ‏كند.(نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 540)

امام صادق (ع) در حدیثی(خصال ص 69) یکی از دو خصلت فرد حریص را از دست دادن قناعت بر می شمارند و در ادامه می فرمایند: …در نتيجه آسايش را از دست داده است.

بدیهی است که یکی از اصلی ترین خواسته های هرفرد در زندگی، آرامش و آسایش است. اما چه شده است که خانواده ایرانی این آسایش را از وام طلب میکند؟
حال آنکه آموزه های اسلامی به او میگوید که آسایش و زندگی راحت در ریشه کن کردن طمع و زندگی کردن با قناعت است.همچنین اقتصاد کدآمایی ، شیوه ای از زندگی در زندگی نامه ایرانیان است که قناعت و استفاده حداکثری از حداقل ها را در خود دارد.

آمار هایی که اخیرا وضعیت وام را در ایران نشان داده، تلنگری است برای توجه به فاصله گرفتن خانواده ایرانی از سبک زندگی اسلامی- ایرانی اش و رواج چشمگیر سبک زندگی در نظام سرمایه داری که البته با وجود مولفه های اصلی این نظام در جامعه چندان هم دور از انتظار نیست؛ وقتی آمار های دیگری نشان میدهند که ایران دارای بالاترین شعب بانک در جهان است و از سوی دیگر عنصر تبلیغات در جامعه بیداد میکند نباید انتظار داشت که روح حرص و طمع در جامعه وجود نداشته باشد.

بدهی قطعه ای از زنجیره ی اقتصادی است که ما بسیاری از دیگر قطعات آن را کاملا پذیرفته ایم؛ اقتصادی که مبانی آن با مبانی اعتقادی ما در تعارض است.
زندگی بر مبنای وام و بدهی گرایی آسیب های جدی هستند که در غیاب قناعت گریبانگیر سبک زندگی خانواده ایرانی شده اند. باید برای احیای سبک زندگی ایرانی-اسلامی به تحول در حوزه اقتصاد توجه ویژه داشت.