کلمۀ بانک از واژه‌ای ایتالیایی با عنوان بانکو گرفته شده است؛ بانکوها در اصل محل استقرار رباخوارها در شهر ونیز بوده و درطول سال‌ها این واژه مشمول گذر زمان و به واژۀ بانک و آن چیزی که ما از بانک می‌شناسیم، تبدیل شده است. ریشۀ بانکداری به‌معنای امروزی این کلمه را می‌توان در دورۀ رنسانس در ایتالیا و شهرهایی مثل فلورانس و ونیز یافت. خانوادۀ باردی و پروزی در اواخر قرن 14 میلادی بانکداری را در فلورانس با توسعۀ شعبات در بسیاری از بخش‌های دیگر اروپا گسترش دادند.
تاریخچۀ تشکیل بانک‌ها به حدود ده قرن پیش برمی‌گردد؛ در آن سال‌ها پول رایج میان مردم طلا و نقره بوده و بانک‌ها با این استدلال که نگهداری حجم زیاد طلا و نقره مشکل است، به مردم قول این را دادند که از سرمایۀ آن‌ها نگهداری کنند. این‌گونه بانک‌ها به‌ازای طلا و نقره‌ای که از مردم گرفتند، به آن‌ها تکه کاغذهایی به اسم حواله دادند؛ این حواله‌ها را امروزه ما با عنوان اسکناس می‌شناسیم.
نقش یهودی‌ها در رواج ربا
در حدود قرن دوازدهم میلادی شهر ونیز به‌دلیل دسترسی به آب‌های تجاری و به‌تبع آن، تجارت دریایی یکی از پررونق‌ترین دولت شهرهای ایتالیا بود. غالب مردم این شهر مسیحی بودند و یهودیان در ونیز زندگی سختی را سپری می‌کردند. به‌طور مثال، یهودیان تنها حق زندگی در منطقه‌ای به نام گتو را داشتند و افرادی از آن‌ها که اقامتی طولانی‌تر از دو هفته در ونیز داشتند، باید از یک کلاه زرد یا شال زرد استفاده می‌کردند. طبق قوانین کلیسا یک مسیحی حق گرفتن وام با بهره و اجازۀ دادن وام با بهره یعنی همان ربا را ندارد؛ اما براساس آموزه‌های یهود در فصل بیست‌وسه کتاب عهد عتیق، یک یهودی حق دادن ربا به یهودی را ندارد؛ به‌معنای دیگر، چون دستوری مبنی بر اجازه یا منع ربادادن به غیر یهودی وجود ندارد، یهودیان به مسیحیان ونیزی وام با بهره می‌دادند و وام‌گیرندگان نیز به دستور کلیسا عمل نکردند. دلیل گرفتن بهره یا همان ربا این بود که فرد وام‌دهنده مال خود را در خطر ازبین‌رفتن قرار می‌دهد؛ به‌طور مثال، غرق‌شدن کشتی تاجر باعث ازبین‌رفتن پول وام‌دهنده می‌شود و درنتیجه، احتمال برگشتن سرمایه کم و طولانی مدت می‌شد. به همین دلیل در قبال قرض پول، توقع گرفتن پاداش یا همان ربا را داشتند.
در قرون بعد، ربادهندگان به‌جای اینکه به‌طور شخصی به دیگران وام بدهند، تصمیم گرفتند ساختمان‌هایی به اسم بانک را تأسیس کنند. به‌دلیل کوچک‌بودن فعالیت ربادهنده، اگر شخصی که وام گرفته بود، توان بازپرداخت آن را نداشت، ربادهنده ضرر می‌کرد و دوم به جهت اینکه یهودی‌ها بتوانند وام‌هایی را که به دیگران داده‌اند، باز پس بگیرند. در اینجا بود که به سیستمی نیاز شد که چند ویژگی داشته باشد: اول اینکه وسعت و تنوع وام‌دهی را بالا ببرد که این امر باعث پایین‌آمدن خسارات به رباخوار می‌شود. دوم اینکه چهرۀ منفور رباخواران را که دست به خشونت می‌زنند، تطهیر کند. درنتیجه در اواخر قرن 15، اصلی‌ترین ارائه‌دهنده‌های خدمات مالی و اعتباری یعنی یهودی‌ها تجارت خود را از گتو‌ها و بانکوها گسترش دادند و بانک‌ها را در سراسر اروپا تأسیس کردند.
بانک‌هایی که امروزه دورتادور ما را فرا گرفته‌اند، ریشه در مفاهیمی دارند که نه‌تنها در اسلام، مسیحیت و یهود سه دین الهی سرزنش شده‌اند، بلکه حتی فرهنگ عمومی مردم نیز نمی‌تواند از کنار آن‌ها به‌سادگی عبور کند. حتی اگر اسم اسلامی نیز روی سیستم بانکداری گذاشته شود، نمی‌تواند انگیزه‌ها و دلایل پیدایش این نهاد‌ها را تغییر دهد.
منبع: پایگاه متن زندگی
