پایگاه خبری تحلیلی تراز: یکی از نکات قابل توجه و تامل در قرآن کریم این است که گاهی در لابلای بیان آیاتی در خصوص جنگ و جهاد به مسائل اقتصادی می پردازد و یا از برخی امور اجتماعی سخن به میان می آورد. اما علت این کار چیست؟
شاید به این دلیل باشد که خداوند متعال به ما بفهماند مسائل اخلاقى و اقتصادى، در يك نظام دفاعى مؤثّر است. جامعه اى كه افرادش اهل اخلاص و ايثار، و سبقت در كارهاى خير و اطاعت از رهبر باشند، در جنگ هم موفّق خواهند بود، ولى جامعه پول پرست و بخيل و نافرمان و مصرّ بر ارتكاب گناه، يقيناً شكست خواهد خورد.
برای نمونه آیات ۱۳۰ و ۱۳۱ سوره آل عمران همراه با هفت آیه بعد، در ميان آيات جنگ اُحد قرار گرفته است.
در این آیات می خوانیم:
«[هان] اى كسانى كه ايمان آوردهايد! ربا را با افزودههاى چند برابر [به بهانه دير كرد در پرداخت وام، نگيريد و] نخوريد؛ و پرواى خدا را پيشه سازيد؛ باشد كه رستگار شويد.» (۱۳۰)
«و از آتشى [بسيار شعلهور] كه براى كفر گرايان آماده شده است ، بترسيد [ و از اين شيوه ظالمانه دست برداريد].» (۱۳۱)
سه نکته:
* تحریم تدریجی ربا
آيات تحريم ربا، در چند مرحله و به صورت تدريجى نازل شده است.
– گام اول، انتقاد از رباخوارى يهود بود.
– گام دوم اين آيه است كه منع از رباى چندين برابر مى كند.
– و در گام سوم، اسلام حتى يك درهم ربا را تحريم و به منزله جنگ با خدا معرفى كرده است.
** چرا تدریجی؟
روش قرآن در مبارزه با انحرافات ريشه دار اجتماعى اين است كه تدريجا زمينه سازى مى كند و افكار عموم را به مرور زمان با مفاسد آنها آشنا مى سازد و آنگاه كه آمادگى براى پذيرفتن تحريم نهایى حاصل شد قانون را به صورت صريح اعلام مى كند. این موضوع در مواردی که آلودگى به گناه زياد و وسيع باشد از اهمیت بیشتری برخوردار است. این مساله را ما باید در همه امر به معروف هایمان مد نظر قرار بدهیم و نخواهیم به یکباره فرزند یا دوستمان را تغییر دهیم.
*** منظور از ربای فاحش چیست؟
در اين آيه اشاره به تحريم رباى فاحش شده و با تعبير «أضعافاً مضاعفة» بيان شده است . منظور از رباى فاحش اين است كه سرمايه به شكل تصاعدى در مسير ربا سير كند يعنى سود در مرحله نخستين با اصل سرمايه ضميمه شود و مجموعاً مورد ربا قرار گيرند. به همين ترتيب در هر مرحله، سود به اضافه سرمايه، سرمايه جديدى را تشكيل دهد و به اين ترتيب در مدت كمى از راه تراكم سود، مجموع بدهى بدهكار به چندين برابر اصل بدهى افزايش يافته و به كلى از زندگى ساقط می شود.
بطورى كه از روايات و تواريخ استفاده مى شود در زمان جاهليت معمول بود كه اگر بدهكار در رأس مدت نمى توانست بدهى خود را بپردازد از طلبكار تقاضا مى كرد كه مجموع سود و اصل بدهى را به شكل سرمايه جديدى به او قرض بدهد و سود آن را بگيرد! متأسفانه در عصر ما نيز در ميان رباخواران اين رباخوارى بسيار ظالمانه فراوان است!
